TÌNH YÊU KHÔNG LÀ SỰ ĐỒNG CẢM - GIAO THỜI

 

Tình yêu không là sự đồng cảm - Giao thời

Tue, 18/06/2024 - Trầm Thiên Thu

 

TÌNH YÊU KHÔNG LÀ SỰ ĐỒNG CẢM

 

Mệnh đề mà tôi tuyên bố rất táo bạo trong tiêu đề của mình đã nhận được một số sự ủng hộ của các nhà tâm lý học nghiệp dư và chuyên nghiệp – không nhất thiết là Kitô hữu. Nếu là người theo Kitô giáo, họ khó có thể thấy được những ngụ ý.

“Tình yêu” đó trong nền văn hóa phàm tục hiện nay của chúng ta đã bị hiểu lầm, hay đúng hơn chúng ta có thể nói là “bị định nghĩa sai,” tôi đã xác định ngay từ đầu. Chúng ta đã hiểu nó như là sự phát triển của sự ham muốn tình dục, hoặc so sánh với sự quý trọng của chúng ta đối với mèo con và chó con. Các em bé khi may mắn cũng có thể được yêu thương, và có lẽ hơi khác một chút so với một cô bạn gái “nóng bỏng” hay một chàng trai lôi cuốn. Nhưng tốt nhất là nên tránh.

 

Một đứa bé có thể đặc biệt vì sự đồng cảm của nó (không phải “của điều đó”) là cần thiết và khó khăn. Nó thiếu thốn theo những cách có thể khiến một người trưởng thành không thân mật. Tình cảm đồng cảm của chúng ta sẽ cạn kiệt khi đứa bé khóc – trừ khi bản chất đã ban tặng bạn với tư cách là cha mẹ. Sống với mẹ, tình trạng không là cha của đứa trẻ là mối nguy hiểm tiềm ẩn đối với điều đó.

Chúng ta bắt đầu thấy rằng sự đồng cảm là mặt trái của tính tự yêu mình. Giống như tính tự yêu mình, theo cách hiểu truyền thống, chúng ta có thể nghĩ rằng mình yêu một người mà chúng ta không quen biết. Đó là niềm đam mê nhất thời, có lẽ được thể hiện rõ nhất qua dấu xác nhận phẩm chất.

Người ta nhận thấy tình yêu trong văn học và nghệ thuật không khiêu dâm gắn liền với hôn nhân hơn là với tình dục. Đó là lý do hai vợ chồng có thể tiếp tục “yêu” khi đã già và nhăn nheo, và các bạn cũ vẫn trung thành.

Ngược lại, sự thiếu vắng tình yêu dễ dàng khiến tỷ lệ ly dị tăng vọt, vì “tình yêu” đã trở thành điều gì đó xảy ra với bạn, giống như trong các bài hát quảng cáo. Nó cũng đã được mở rộng, để con người hiện đại có thể kết hợp với một thứ gì đó không có tình yêu, chẳng hạn một cây cầu hoặc một kẻ hư hỏng.

Một cái gì đó tương tự đang xảy ra trong tình bạn hiện đại. Tình yêu mà con người có thể tạo ra là thực tế của tự nhiên, điều đã được Chúa Kitô hoặc Thánh Phaolô giải thích ngầm trong lời hướng dẫn cho loài người. Vì ông khuyên các ông chồng hãy yêu vợ mình, như thể họ không tự động làm điều này. Cần phải làm việc, cũng như cần phải làm việc để yêu thương người lân cận. Cứ hỏi người chồng hoặc người hàng xóm nào đó mà xem.

Nhưng nó cũng giống như bất kỳ phát minh nào khác. Sau khi được lắp ráp, nó sẽ tự vận hành như thể nó là một cỗ máy tốt và đáng tin cậy. Sự so sánh này không hoàn toàn khập khiễng khi chúng ta xem xét mức độ rộng lớn của những người mà chúng ta được lệnh phải yêu thương, trong khuôn khổ Kitô giáo.

Chúng ta phải biết và yêu thương họ, họ phải “hiện hữu.” Người ta thậm chí còn được lệnh phải yêu thương những kẻ khủng bố Hamas (hoặc “người Palestine” như họ tự nhận), vì Chúa chắc chắn phải yêu thương họ và biết rõ họ. Chúng ta không thể tưởng tượng được Ngài yêu thương từ sự không biết, bởi vì Ngài là Đấng yêu thương phổ quát và Ngài biết tất cả mọi sự.

Sự đồng cảm là tưởng tượng mình ở vị trí của người khác, chịu đựng nỗi đau tương tự và tận hưởng niềm vui giống nhau – dù mình không là họ. Đó là lý do tại sao sự đồng cảm có thể hoạt động như một chiến lược.

Một viên cảnh sát thể hiện sự đồng cảm sâu sắc khi anh ta có thể xác định được tội phạm dựa trên các tình tiết phạm tội. Anh ấy đọc “chữ ký” này. Tương tự, trong chiến tranh, vị tướng phải có đủ sự đồng cảm để hiểu được năng lực của kẻ thù. Bằng cách tưởng tượng mình ở vị trí tương tự, anh ta có thể đoán được kẻ thù sẽ làm gì và chặn đòn tấn công hoặc khép lại hàng phòng ngự lộ liễu của chính mình. Chiến tranh giành hiến thắng nhờ sự đồng cảm khéo léo.

Tuy nhiên, vì mục đích của chiến lược và chiến thuật, vị tướng không nhất thiết phải yêu thích những gì mình nhìn thấy. Quả thật, anh ta có nhiều khả năng ghê tởm kẻ thù hơn, giống như viên cảnh sát và tội phạm, mặc dù tất nhiên người khôn ngoan giữ cảm xúc cho riêng mình.

Nguyên tắc tương tự chi phối nghệ thuật quyến rũ, được cả hai giới thực hiện (hay như người ta nói ngày nay là “tất cả các giới tính”) cho đến mục đích kiểm soát người kia. Người ta có thể coi “tình yêu” như kẻ thù cần chinh phục, vì tình dục hoặc có lẽ vì mục đích nào khác. Gái mại dâm sẽ ít được sử dụng.

Việc thể hiện sự đồng cảm có thể khá hữu ích trong việc tạo ra sự quyến rũ, ngay cả khi nó được thể hiện một cách thô bạo hoặc khó chịu trong cuộc sống thấp kém như thường lệ. Người “được đồng cảm” không được

yêu thương mà bị vận động. Người nghĩ rằng mình được yêu nhưng là bị đánh bại.

Đó là lý do hôn nhân thường được xây dựng trên cơ sở quản lý dục vọng sai trái trong nền văn hóa phàm tục của chúng ta. Làm sao chúng ta có thể mong đợi họ sống sót khi con người trở nên già nua và xấu xí? Hoặc sớm hơn, khi họ đã quen nhau đến mệt mỏi?

Vì hôn nhân, nói một cách nghiêm túc, là hành vi sáng tạo duy nhất của con người. Chúng ta đã nghĩ ra những phát minh để hủy bỏ sự sáng tạo này (thuốc ngừa thai, v.v…), nhưng chúng ta không thể thay thế nó bằng một hành động khác thực sự sáng tạo.

Những người yêu nhau, và người được tạo ra, đều “hiện hữu” như các triết gia nói với chúng ta. Tác phẩm nghệ thuật sâu sắc nhất chỉ có sự mô phỏng hiện hữu và mô phỏng tâm hồn. Chắc chắn đó là phát minh mà không có sự đồng cảm nào có thể có được. Vì cố gắng đồng cảm với một bức tranh (hoặc với bất kỳ đồ vật được phát minh nào khác), bạn sẽ không phát hiện sự chuyển động.

Trong khi đó, sự đồng cảm có chuyển động theo nhiều nghĩa. Dù không là tình yêu nhưng nó vẫn chuyển động như tình yêu, tìm kiếm tiếng vang, trừ khi đối tượng của nó đã chết. Người ta phải sống thì mới nhận được sự đồng cảm.

Nhưng ở đây, tình yêu đó có những ẩn dụ rộng như một thế giới, và những thứ giống như tình yêu có thể thấy ở khắp nơi. Chúng không phải là chính sự vật, bởi vì không ai thực sự là những người được yêu thương. Tuy nhiên, Thiên Chúa là Ngôi Vị và do đó có thể được yêu thương, không giống như bất kỳ khái niệm trừu tượng nào đại diện cho Ngài.

Ở đây, cùng với Plato và các nghệ sĩ khác, chúng ta đối đầu với sự thật lớn lao về Sự Sáng Tạo: nghĩa là sự khác biệt giữa tính sáng tạo và sự bắt chước. Đó là sự phân biệt tuyệt đối, giống như giữa tình yêu và không tình yêu. Tôi tránh nói điều trái ngược là “hận thù,” vì hận thù cũng giống như tình yêu.

LM. GERALD E. MURRAY

 

TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ)

 

****************

 

GIAO THỜI

Đi Tiên Phong Sống Nơi Hoang Địa

Gọi Sám Hối Ngay Giữa Thế Trần

Mỗi con người được sinh ra là một tặng phẩm đặc biệt, là một kỳ công của Thiên Chúa. Có người có cuộc sống êm xuôi, có người phải lận đận cho đến chết. Tất cả không ngoài ý Chúa. Hãy nghe Đấng đáng kính Thecla Merico nhắn nhủ: “Bạn đừng chán nản khi không thấy những điều tốt bạn làm. Hầu như người ta được trợ giúp nhờ sự vô danh, những hy sinh ẩn khuất của mình, thay vì lòng sốt sắng của một vị Tông Đồ lẫy lừng. Trên hết, chúng ta hãy cố gắng dẹp bỏ cái tôi của mình sang một bên, vì đó là điều làm tổn hại cho mọi sự.”

Sinh nhật là ngày kỷ niệm của một sinh vật ra đời làm người – với đầy đủ nhân vị, nhân phẩm và nhân quyền, đặc biệt là được làm con cái của Thiên Chúa. Ngài phán cũng nói với mỗi người như đã nói với ông Giêrêmia xưa: “Trước khi cho ngươi thành hình trong dạ mẹ, Ta đã biết ngươi; trước khi ngươi lọt lòng mẹ, Ta đã thánh hóa ngươi, Ta đặt ngươi làm ngôn sứ cho chư dân.” (Gr 1:5) Ngày đó ông lo sợ không biết ăn nói nhưng Thiên Chúa trấn an ông, rồi chạm vào miệng ông và đặt lời Ngài vào miệng ông. (Gr 1:8-9)

Ngày đáng nhớ nhất đời người là sinh nhật, dù số phận mai sau có thế nào, nhưng có điều chắc chắn mà Tuyên Ngôn Giáo Dục của Công đồng Vatican II đã đề cập: “Mọi người đều có quyền hưởng một nền giáo dục đầy đủ và xứng hợp với THIÊN CHỨC LÀM NGƯỜI của mình, mỗi ngày một tham gia vào đời sống xã hội, nhất là về kinh tế và chính trị, một cách tích cực hơn, hầu có thể hưởng dụng di sản văn hóa thiêng liêng của nhân loại một cách dễ dàng hơn, hợp với chức vị là người con của Thiên Chúa.” Và theo Thánh Ý Thiên Chúa quan phòng tiền định, mỗi người có một danh phận và được đặt ở một vị trí theo ý Ngài: “Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên.

Dấu nối trong âm nhạc là ký hiệu dạng cong, liên kết các nốt cùng cao độ để kéo dài trường độ âm thanh. Dấu nối là cách kết nối các sự kiện với nhau trong đời thường, cũng có nghĩa là giải hòa trong đời sống tâm linh. Thánh Anthony Cả nói: “Thiên Chúa đã dựng nên con người để làm nhân chứng và làm người giải thích tri ân về các công trình của Ngài. Con người nên vì đó mà vươn lên, kẻo lại chết như những con vật ngu đần, không nhìn thấy hoặc không hiểu biết về Thiên Chúa và các kỳ công của Ngài. Khi đặt lưng xuống giường, anh em hãy nhớ cảm tạ những phúc lành và ơn quan phòng của Thiên Chúa. Nhờ đó, khi được đầy tràn suy tư tốt lành ấy, thần trí anh em sẽ vui mừng và rạo rực vì những cảm xúc tốt lành, anh em hãy tôn vinh Thiên Chúa bằng cả tâm hồn và sức lực, thượng tiến lên Ngài những lời ngợi khen phát xuất tự đáy lòng.” Đa số sinh ra bình thường, nhưng có một số người khá đặc biệt ngay từ khi lọt lòng mẹ, bằng cách này hay cách nọ, theo ý Chúa quan phòng và tiền định từ muôn đời, mỗi người có một danh phận và được đặt ở một vị trí nhất định theo ý Chúa.

Sự lạ lùng càng đặc biệt hơn đối với Gioan, bởi vì ông là người giao thời – dấu cộng giữa Cựu Ước và Tân Ước, và là người dọn đường cho Đấng Cứu Thế. Khi thấy sự lạ ở thân phụ Dacaria và hài nhi Gioan, người ta đã thắc mắc: “Đứa trẻ này rồi ra sẽ thế nào đây?” (Lc 1:66)

Luôn phải chuẩn bị cho công việc, dù việc lớn hay nhỏ. Với đại sự, việc quan trọng là “mở đường” hoặc “dò đường” để xem tình thế mà lo liệu cho phù hợp, có thể đạt hiệu quả cao nhất. Dọn đường mang cả nghĩa đen và nghĩa bóng, cụ thể và trừu tượng, hữu hình và vô hình. Ngày xưa, khi vua chúa đi đến đâu đều có quân sĩ đi trước thông báo cho dân biết, luôn được tiền hô hậu ủng. Ngày nay cũng vậy, khi các nhân vật quan trọng sắp đến đâu đều có người đến nơi đó trước để chuẩn bị nhiều thứ, không chỉ liên quan ngoại giao mà còn về vấn đề an ninh – nhất là trong thời buổi khủng bố ngày nay.

Trước khi Con Thiên Chúa xuống thế làm người để cứu chuộc nhân loại, Chúa Cha đã cho Gioan xuất hiện trước để chuẩn bị. Theo tiếng Do Thái, tên Gioan có nghĩa là “Thiên Chúa từ bi.” Gioan là người tiền phong nên được gọi là Tiền Hô, là người làm phép rửa cho Chúa Giêsu nên được gọi là Tẩy Giả, là người người làm phép rửa cho giao thời nên là người rất đặc biệt, nhất là về phong cách “bụi đời” – mặc áo lông lạc

đà, thắt lưng bằng dây da, lấy châu chấu và mật ong rừng làm thức ăn. (Mt 3:4) Nhưng “kẻ bụi đời” đó lại là “ngôn sứ của Đấng tối cao” (Lc 1:76) và “nên cao cả trước mặt Chúa.” (Lc 1:15) Mặc dù là người đặc biệt, Gioan vẫn khiêm nhường tự nhận “không đáng cởi quai dép cho Chúa Giêsu.” (Lc 3:16)

Cuộc đời Thánh Gioan Tẩy Giả có nhiều điều lạ lùng ngay từ đầu: Bà Êlidabét mang tiếng là son sẻ (ngày nay gọi là “hiếm muộn” hoặc “vô sinh”), nhưng Thiên Chúa đã thương nhậm lời cầu xin và cho bà mang thai khi đã luống tuổi. Còn ông Dacaria vì không tin vợ mình có thai nên bị câm cho đến khi bé Gioan chào đời và chịu phép cắt bì. Mọi thứ đều kỳ lạ, khác thường.

Trình thuật Lc 1:57-66, 80 cho biết sự kiện Gioan Tẩy Giả ra đời. Cả láng giềng chia vui nhưng rất ngạc nhiên khi bà Êlidabét sinh hạ một con trai. Tám ngày sau, lúc con trẻ chịu phép cắt bì theo tục lệ, người ta muốn lấy tên cha mà đặt cho con trẻ, nhưng bà mẹ không chịu, bắt phải đặt tên con là Gioan. Người ta làm hiệu hỏi người cha, ông xin một tấm bảng nhỏ và viết: “Tên cháu là Gioan.” Không ai hiểu gì vì quá ngỡ ngàng. Kỳ lạ quá!

Lạ thay, ngay lúc ấy miệng lưỡi “ông câm” Dacaria mở ra và chúc tụng Thiên Chúa. Láng giềng lại một phen kinh ngạc, chuyện lạ về gia đình Dacaria được đồn ra khắp miền núi Giuđê rất nhanh. Tất cả là kế hoạch mầu nhiệm của Thiên Chúa. Thánh Luca cho biết rằng Cậu Bé Gioan “càng lớn lên thì tinh thần càng vững mạnh” và “sống trong hoang địa cho đến ngày ra mắt dân Israel.” (Lc 1:80)

Thiên Chúa quan phòng mọi sự trước sau, và cả những gì phàm nhân chưa nghĩ tới. Thật vậy, Thánh Vịnh gia đã thưa: “Lạy Chúa, Ngài dò xét con và Ngài biết rõ, biết cả khi con đứng con ngồi. Con nghĩ tưởng gì, Ngài thấu suốt từ xa, đi lại hay nghỉ ngơi, Chúa đều xem xét, mọi nẻo đường con đi, Ngài quen thuộc cả.” (Tv 139:1-3) Tất cả mọi sự, hữu hình và vô hình, điều lớn và điều nhỏ, Thiên Chúa biết rõ mười mươi: “Tạng phủ con, chính Ngài đã cấu tạo, dệt tấm hình hài trong dạ mẫu thân con. Tạ ơn Chúa đã dựng nên con cách lạ lùng, công trình Ngài xiết bao kỳ diệu! Hồn con đây biết rõ mười mươi. Xương cốt con, Ngài không lạ lẫm gì, khi con được thành hình trong nơi bí ẩn, được thêu dệt trong lòng đất thẳm sâu.” (Tv 139:13-15) Ai như thế nào thì Thiên Chúa đều biết hết, Ngài có kế hoạch riêng cho mỗi người, nhưng chúng ta không thể hiểu được ý Ngài nhiệm mầu.

Lạy Thiên Chúa quan phòng và tiền định, xin cảm tạ Ngài cho chúng con được sinh ra là con người và tái sinh thành con cái Ngài, xin ban cho chúng con những ơn cần thiết để sống xứng đáng với Ngài. Xin Thánh Gioan Tẩy Giả giúp chúng con biết thu nhỏ lại để Thiên Chúa được lớn lên. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu Kitô, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.

 

TRẦM THIÊN THU