Fri, 29/03/2024 - Trầm
Thiên Thu
KHÔNG AI GHEN TỊ VỚI NGƯỜI ĐAU KHỔ
Trong tác phẩm “Pride and
Prejudice” (Kiêu Hãnh và Định Kiến) của Jane Austen, gia đình Bennett phải đối
mặt với hoàn cảnh nghiêm trọng nhất khi con gái út Lydia của họ bỏ trốn cùng
George Wickham độc ác. Mặc dù tình hình cuối cùng trở nên ít nghiêm trọng hơn
nhiều so với suy nghĩ ban đầu, khi Lydia và Wickham kết hôn, rất ít người hàng
xóm của Bennetts sẵn sàng chia buồn với gia đình trong phiên tòa đen tối của họ.
Nhưng sau đó vận mệnh của gia đình Bennett có bước chuyển biến đáng kể. Gia
đình ít bị ghen tị nhất trong vùng lại trở nên lừng lẫy nhất với cuộc hôn nhân
của hai cô con gái lớn còn lại của họ với những người đàn ông giàu có. Đối với
Gia đình Bennett, quả lắc xấu hổ lắc lư dữ dội theo hướng ngược lại, khơi dậy
những lời khen ngợi, tán thành, và thậm chí là ghen tị giữa những người hàng
xóm của họ.
Khi chúng ta sống trong
Tuần Thánh, sự đảo ngược vận mệnh của Đấng Cứu Thế – từ cái chết ô nhục đến sự
phục sinh vinh quang – không thể nào rõ ràng hơn được. Chúa Giêsu thành Nadarét
phải đối mặt với tai họa sâu sắc nhất mà Đế chế La Mã có thể gây ra, không gì
được coi là quá tàn bạo hay đáng xấu hổ. Trải qua tất cả, Ngài đã bị những người
gần gũi nhất bỏ rơi, chỉ còn lại vài phụ nữ đạo đức và người môn đệ yêu dấu.
Nhưng sau đó, sau những ngày im lặng, chúng ta được thấy hình ảnh đầy hy vọng của
Mađalêna, lạnh lùng và run rẩy vào buổi sáng sớm, hỏi người làm vườn rằng ông
ta đã đặt xác Chúa của bà ở đâu.
Không ai ghen tị với người
khác trong nỗi đau đớn và sự khủng hoảng. Lòng trắc ẩn thường là điều tốt nhất
chúng ta có thể làm, có nghĩa là cùng chịu đựng với ai đó. Bản chất con người
thường có cách giải quyết khác. Hầu hết chúng ta đều né tránh đau khổ, cố gắng
tìm cách làm dịu đi hoặc thậm chí thoát khỏi nó. Có một loại sợ hãi rằng bất kỳ
mối liên hệ nào cũng có thể đem lại nỗi đau cho chúng ta. Mọi người đều thích
vinh quang, quyền lực và sức mạnh, nhưng ít người sẵn sàng bước qua không gian
tối tăm, xấu xí, hoang vắng, không chỉ để có được chúng mà còn để xứng đáng với
chúng.
Thật khó để tưởng tượng
có ai lại ghen tị với Chúa Kitô và cái chết đẫm máu của Ngài. Hầu hết bỏ chạy,
ngay cả những người gần gũi nhất với Ngài. Lm Dolindo Ruotolo nói về Chúa Giêsu:
“Chúng ta có thể nói rằng Ngài muốn thể hiện chính mình bằng hành động và trong
đau khổ, để con người không ghen tị với sự vĩ đại và hạnh phúc vĩnh cửu của
Ngài.” Người ta biết phải làm gì để đến được vương quốc của Ngài. Quyền năng và
sự vĩ đại của Ngài ẩn giấu trong thân xác đầy máu vì bị đánh đập của Ngài. Chưa
hết, đó chính là cánh cửa mà Ngài đã vui vẻ bước qua cho chúng ta. Mẫu gương của
Ngài, mẫu gương mà hầu hết chúng ta đều co rúm lại và trốn tránh, lại chính là
bí quyết. Tất cả chúng ta đều phải trải qua điều đó.
Sự ghen tị ngày nay là động
cơ văn hóa mạnh mẽ, dường như nó ở khắp mọi nơi. Các hệ thống chính trị và ý thức
hệ được cấu trúc xung quanh nó. Các mối quan hệ bị phá hủy bởi nó. Nhiều thứ được
xây dựng đã bị phá hủy bởi bàn tay tàn ác của nó. Sự ghen tị muốn nắm bắt đặc
quyền và địa vị, nhưng đau khổ đã làm nó tiêu tan. Người phong cùi, người phụ nữ
băng huyết, gia đình bị tiếng xấu, kích thích những kẻ đố kỵ tìm kiếm điều gì
đó vừa ý hơn.
Chúa Kitô và các thánh của
Ngài đã cứu chuộc đau khổ, không phải để làm cho nó biến mất, nhưng để bộc lộ
nó như con đường ẩn giấu. Đời sống Kitô hữu ngày nay đang bị tấn công và bị khước
từ vì nó đòi hỏi chúng ta phải hy sinh mạng sống vì người khác, chết đi cái
tôi, giống như hạt lúa mì phải chết đi để có sự sống mới. Các khái niệm như vậy
có thể quá quen thuộc, sáo rỗng và nhàm chán, sẽ được khôi phục và vang vọng
trong chúng ta khi chúng ta thấy chúng được thực hiện, khi chúng ta thấy người
ta hy sinh vì mình hoặc vì người khác.
Vợ chồng biết điều đó khi
họ cùng nhau điều hướng và thương lượng sự khác biệt cá nhân cũng như thách thức
của thế gian. Người mẹ nhận thức sâu sắc điều đó trong quá trình lao động lâu
dài của mình để sinh ra đứa con và công việc lâu dài hơn để nuôi dạy con trưởng
thành. Người cha cảm nhận được điều đó khi phải chịu làm việc gian khổ, làm việc
nhiều giờ hoặc thách thức đồng nghiệp để chu cấp cho gia đình.
Linh mục biết điều đó khi
hy sinh sự thân mật cá nhân để mở đường cho sự thân mật thiêng liêng. Nữ tu biết
từ chối người phối ngẫu trần tục vì lý tưởng siêu nhiên. Những người đàn ông và
phụ nữ độc thân biết điều đó, khi họ nhận ra những điều chưa có hoặc không có,
trong tương lai của họ.
Những kiểu chết cho chính
mình như thế từng là nhịp điệu được hiểu rõ của cuộc sống khi đặc tính Kitô
giáo thấm nhuần vào nền văn hóa. Mẫu gương khiêm nhường và tự nguyện của Chúa
Kitô được hiểu là những con đường đem lại sự sống, sự hưng thịnh và cộng đồng –
dù không ở mức độ sâu sắc. Nỗi đau không bao giờ thuộc về chính nỗi đau, mà là
nỗi đau có mục đích, nỗi đau có thể biến đổi một cách đáng kể thành một điều gì
đó lớn lao hơn và vượt xa sự tưởng tượng ngông cuồng nhất của chúng ta.
Không phải ngẫu nhiên mà
nền văn hóa của chúng ta – vốn chạy trốn khỏi nỗi đau bất cứ lúc nào có cơ hội
khi cố gắng che giấu mình bằng sự an toàn, thoải mái và vui vẻ – lại bác bỏ việc
phủ nhận chính nó. Chúng ta thấy sự suy đồi ngày càng xâm lấn xung quanh mình
khi nền văn hóa lạc thú và độc lập ngày càng mạnh mẽ hơn. Chúng ta có thể yên
tâm rằng kẻ đố kỵ sẽ không đuổi theo chúng ta hoặc tìm kiếm chúng ta trong nỗi
khốn khổ của chúng ta. Rất có thể họ sẽ rời bỏ chúng ta để xây dựng lại lần nữa
trong lặng lẽ và cô lập.
Rất ít người trải nghiệm
việc Chúa Kitô bị đóng đinh, hoặc những người chạy trốn nó, có thể tưởng tượng
được vinh quang phục sinh của Ngài. Tuần Thánh này, ước gì chúng ta không chạy
trốn khỏi Thập Giá và những thập giá trong cuộc đời mình, nhưng chúng ta biết rằng
cuộc sống mới mà chúng ta được hứa ban không phải là điều gì đó mơ hồ và không
rõ ràng trong tương lai, nhưng nỗi đau khổ của chúng ta có sức mạnh biến đổi
chúng ta theo những cách chúng ta không thể tưởng tượng được, cả ở trên thế
gian này và sau cõi đời này.
CARRIE GRESS
TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ)
*********
KHUÔN MẶT
CON NGƯỜI
Tôi nhớ lại cuộc trò chuyện
với một cô gái trẻ, cô xác định rằng cô không tin Chúa. Tôi nói với cô: “Nếu bạn
không tin vào Chúa thì bạn tin vào cái gì?” Cô gái nói: “Tôi tin vào đức hạnh.”
Tôi nói: “Vậy tất cả những gì bạn cần làm là coi trọng đức hạnh.” Bây giờ, tôi
không thể xác định mình đã giữ vai trò quan trọng trong sự cải đạo tiếp theo của
cô ấy hay không, cả về niềm tin vào Chúa và Giáo hội Công giáo, nhưng tôi nghĩ
rằng tôi đã có cơ sở vững chắc khi ám chỉ đến ý nghĩa đạo đức của khuôn mặt.
Chúng ta cần nhiều hơn sự
trừu tượng để sưởi ấm trái tim và thúc đẩy chúng ta làm những điều tốt đẹp. Bạn
tôi tiếp tục viết hai cuốn sách rất hay ca ngợi hôn nhân và gia đình. Mong muốn
cuối cùng của tất cả con người là một ngày nào đó được nhìn thấy Khuôn Mặt của
Chúa. Nhưng trong cuộc lữ hành trần gian, chúng ta có thể nhìn thấy hình ảnh phản
chiếu Khuôn Mặt Ngài trên khuôn mặt của người khác.
Theo chặng Đàng Thánh Giá
thứ 6, bà thánh Veronica đã thấy Khuôn Mặt Thiên Chúa, bà đã cảm động và lau mặt
cho Ngài. Chúa Giêsu bày tỏ lòng biết ơn bằng cách để lại dấu Khuôn Mặt Ngài
trên tấm vải mà bà đã dùng. Chúng ta không biết tên thật của Thánh Veronica.
Tên Veronica được đặt như vậy bởi vì Chúa Giêsu đã cung cấp cho bà “hình ảnh thật”
về dung mạo Ngài, một dung mạo tồn tại rất lâu sau khi Ngài phục sinh và đem đến
cho thế giới lời nhắc nhở về ý nghĩa đạo đức của khuôn mặt con người. Khuôn Mặt
Chúa Giêsu trên tấm khăn của Thánh Veronica đem đến cho thế giới một thông điệp
tiếp nối Tin Mừng, không nói bằng lời mà bằng những cảm xúc, tính cách và tâm hồn
của Thiên Chúa hằng sống. Tương tự, khuôn mặt chúng ta thể hiện với người khác
cũng có sức thuyết phục hơn lời nói.
Các triết gia chính thống
chưa quan tâm nhiều đến ý nghĩa đạo đức của khuôn mặt. Nhưng điều này không xảy
ra với Max Picard (1888-1965), một nhà tâm thần học và triết gia người Thụy Sĩ.
Ông được mệnh danh là “Thi Sĩ của Khuôn Mặt Con Người.” Trong cuốn “The Human
Face” (Khuôn Mặt Con Người) xuất bản năm 1929, Picard nói với chúng ta rằng khi
chúng ta nhìn vào một khuôn mặt con người, toàn bộ con người chúng ta bị ấn tượng
bởi đó là lời kêu gọi nối kết tâm hồn với nhau. Thiên Chúa ở trong mọi khuôn mặt.
Như vậy, chúng ta có thể trải nghiệm mối quan hệ trực diện với Thiên Chúa,
không gian can thiệp tràn ngập tình yêu. Buồn thay, Picard xác nhận rằng không
gian này đã bị trục xuất trong thế giới hiện đại. Con người đã xâm nhập nơi
Thiên Chúa ngự. Việc đánh mất tình yêu đã kết hợp con người với Thiên Chúa
trong mối quan hệ trực diện này đã khiến con người hiện đại rơi vào tình trạng
cô đơn.
Có lẽ khoảng không gian
giữa khuôn mặt của Thánh Veronica và Chúa Giêsu tràn đầy tình yêu. Hơn nữa,
tình yêu giữa hai người là mẫu mực cho mọi mối quan hệ trực tiếp giữa con người
với nhau. Trong thế giới đương đại, mối quan hệ mặt đối mặt đang biến mất khi
con người tập trung vào vật chất mà không thể mỉm cười với nhau và bộc lộ con
người bên trong của mình. Khuôn mặt đã được thay thế bằng vẻ mặt bề ngoài.
Một nhà tư tưởng khác
quan tâm nhiều đến khuôn mặt con người là Emmanuel Levinas, triết gia người
Pháp sinh tại Lithuania và có nguồn gốc Do Thái. Ông đã xây dựng “Triết Học
Khuôn Mặt,” trong đó điểm khởi đầu của triết học là nhìn vào khuôn mặt người
khác. Trong cuốn “Totality and Infinity” (Toàn Bộ và Vô Hạn), ông nói rằng chữ
đầu tiên của khuôn mặt là “Chớ Giết Người.” Đó là một giới răn được khắc ghi
trong cấu trúc của mỗi khuôn mặt. Đó là giới răn có sức thuyết phục hơn lời
nói. Một mệnh lệnh khác được viết trên mặt là “Đừng Để Tôi Cô Đơn.” Levinas viết:
“Theo tôi, cái Vô Hạn xuất hiện dưới hình thức biểu đạt của khuôn mặt. Khuôn mặt
tượng trưng cho Vô Hạn.” Theo ông, tiếp cận khuôn mặt cũng là khả năng tiếp cận
ý tưởng về Thiên Chúa.
Điều trớ trêu chính trong
các chặng Đàng Thánh Giá là điều răn “chớ giết người,” được viết trước mặt Chúa
Giêsu và khắc trên tấm khăn của Thánh Veronica, lại không được những kẻ đóng
đinh Ngài công nhận và bị phủ nhận. Tuy nhiên, Chúa Giêsu đã để lại một thông
điệp cho tất cả chúng ta phải chú ý. Hãy nhìn vào khuôn mặt của người khác và bạn
sẽ tìm thấy mệnh lệnh phải yêu thương. Khuôn mặt nói lên sự thật thể hiện mệnh
lệnh đạo đức. Người ta nói rằng rất khó để nói dối khi một người đang nhìn thẳng
vào mặt người khác. Khi bị phủ nhận, sự thật của khuôn mặt sẽ ám ảnh kẻ nói dối
rất nhiều như đã ám ảnh người kể chuyện trong “Tell-Tale Heart” của Edgar Allan
Poe.
Họa sĩ René Magritte, người
Bỉ, đã thực hiện một số bức tranh mô tả một người đàn ông và một người phụ nữ
đang ôm nhau, trong khi đầu họ được che phủ hoàn toàn bởi một tấm vải trắng. Họ
không thể nhìn thấy khuôn mặt của nhau. Những hình ảnh này là biểu tượng của thế
giới xa lánh ngày nay, trong đó con người vẫn còn xa lạ với nhau. Chủ đề này đã
được nhiều nghệ sĩ lặp lại nhiều lần. Một cách khác để thể hiện sự cô lập, sự
cô đơn và sự xa cách là không có những mối quan hệ trực diện – mặt đối mặt.
Thánh Veronica cống hiến
cho thế giới ngày nay một bài học vô cùng quan trọng. Bà nói với chúng ta rằng
con đường dẫn đến tình yêu bắt đầu từ những mối quan hệ trực diện. Chúng ta phải
dành thời gian để nhìn vào mặt nhau. Sau đó, chúng ta sẽ thấy chân dung của một
linh hồn phản ánh Tình Yêu mà Thiên Chúa dành cho tất cả những ai được tạo dựng
theo hình ảnh Ngài.
TS DONALD DEMARCO
TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ)