KHÔNG AI GHEN TỊ VỚI NGƯỜI ĐAU KHỔ

 

Fri, 29/03/2024 - Trầm Thiên Thu

KHÔNG AI GHEN TỊ VỚI NGƯỜI ĐAU KHỔ

Trong tác phẩm “Pride and Prejudice” (Kiêu Hãnh và Định Kiến) của Jane Austen, gia đình Bennett phải đối mặt với hoàn cảnh nghiêm trọng nhất khi con gái út Lydia của họ bỏ trốn cùng George Wickham độc ác. Mặc dù tình hình cuối cùng trở nên ít nghiêm trọng hơn nhiều so với suy nghĩ ban đầu, khi Lydia và Wickham kết hôn, rất ít người hàng xóm của Bennetts sẵn sàng chia buồn với gia đình trong phiên tòa đen tối của họ. Nhưng sau đó vận mệnh của gia đình Bennett có bước chuyển biến đáng kể. Gia đình ít bị ghen tị nhất trong vùng lại trở nên lừng lẫy nhất với cuộc hôn nhân của hai cô con gái lớn còn lại của họ với những người đàn ông giàu có. Đối với Gia đình Bennett, quả lắc xấu hổ lắc lư dữ dội theo hướng ngược lại, khơi dậy những lời khen ngợi, tán thành, và thậm chí là ghen tị giữa những người hàng xóm của họ.

Khi chúng ta sống trong Tuần Thánh, sự đảo ngược vận mệnh của Đấng Cứu Thế – từ cái chết ô nhục đến sự phục sinh vinh quang – không thể nào rõ ràng hơn được. Chúa Giêsu thành Nadarét phải đối mặt với tai họa sâu sắc nhất mà Đế chế La Mã có thể gây ra, không gì được coi là quá tàn bạo hay đáng xấu hổ. Trải qua tất cả, Ngài đã bị những người gần gũi nhất bỏ rơi, chỉ còn lại vài phụ nữ đạo đức và người môn đệ yêu dấu. Nhưng sau đó, sau những ngày im lặng, chúng ta được thấy hình ảnh đầy hy vọng của Mađalêna, lạnh lùng và run rẩy vào buổi sáng sớm, hỏi người làm vườn rằng ông ta đã đặt xác Chúa của bà ở đâu.

Không ai ghen tị với người khác trong nỗi đau đớn và sự khủng hoảng. Lòng trắc ẩn thường là điều tốt nhất chúng ta có thể làm, có nghĩa là cùng chịu đựng với ai đó. Bản chất con người thường có cách giải quyết khác. Hầu hết chúng ta đều né tránh đau khổ, cố gắng tìm cách làm dịu đi hoặc thậm chí thoát khỏi nó. Có một loại sợ hãi rằng bất kỳ mối liên hệ nào cũng có thể đem lại nỗi đau cho chúng ta. Mọi người đều thích vinh quang, quyền lực và sức mạnh, nhưng ít người sẵn sàng bước qua không gian tối tăm, xấu xí, hoang vắng, không chỉ để có được chúng mà còn để xứng đáng với chúng.

Thật khó để tưởng tượng có ai lại ghen tị với Chúa Kitô và cái chết đẫm máu của Ngài. Hầu hết bỏ chạy, ngay cả những người gần gũi nhất với Ngài. Lm Dolindo Ruotolo nói về Chúa Giêsu: “Chúng ta có thể nói rằng Ngài muốn thể hiện chính mình bằng hành động và trong đau khổ, để con người không ghen tị với sự vĩ đại và hạnh phúc vĩnh cửu của Ngài.” Người ta biết phải làm gì để đến được vương quốc của Ngài. Quyền năng và sự vĩ đại của Ngài ẩn giấu trong thân xác đầy máu vì bị đánh đập của Ngài. Chưa hết, đó chính là cánh cửa mà Ngài đã vui vẻ bước qua cho chúng ta. Mẫu gương của Ngài, mẫu gương mà hầu hết chúng ta đều co rúm lại và trốn tránh, lại chính là bí quyết. Tất cả chúng ta đều phải trải qua điều đó.

Sự ghen tị ngày nay là động cơ văn hóa mạnh mẽ, dường như nó ở khắp mọi nơi. Các hệ thống chính trị và ý thức hệ được cấu trúc xung quanh nó. Các mối quan hệ bị phá hủy bởi nó. Nhiều thứ được xây dựng đã bị phá hủy bởi bàn tay tàn ác của nó. Sự ghen tị muốn nắm bắt đặc quyền và địa vị, nhưng đau khổ đã làm nó tiêu tan. Người phong cùi, người phụ nữ băng huyết, gia đình bị tiếng xấu, kích thích những kẻ đố kỵ tìm kiếm điều gì đó vừa ý hơn.

Chúa Kitô và các thánh của Ngài đã cứu chuộc đau khổ, không phải để làm cho nó biến mất, nhưng để bộc lộ nó như con đường ẩn giấu. Đời sống Kitô hữu ngày nay đang bị tấn công và bị khước từ vì nó đòi hỏi chúng ta phải hy sinh mạng sống vì người khác, chết đi cái tôi, giống như hạt lúa mì phải chết đi để có sự sống mới. Các khái niệm như vậy có thể quá quen thuộc, sáo rỗng và nhàm chán, sẽ được khôi phục và vang vọng trong chúng ta khi chúng ta thấy chúng được thực hiện, khi chúng ta thấy người ta hy sinh vì mình hoặc vì người khác.

Vợ chồng biết điều đó khi họ cùng nhau điều hướng và thương lượng sự khác biệt cá nhân cũng như thách thức của thế gian. Người mẹ nhận thức sâu sắc điều đó trong quá trình lao động lâu dài của mình để sinh ra đứa con và công việc lâu dài hơn để nuôi dạy con trưởng thành. Người cha cảm nhận được điều đó khi phải chịu làm việc gian khổ, làm việc nhiều giờ hoặc thách thức đồng nghiệp để chu cấp cho gia đình.

Linh mục biết điều đó khi hy sinh sự thân mật cá nhân để mở đường cho sự thân mật thiêng liêng. Nữ tu biết từ chối người phối ngẫu trần tục vì lý tưởng siêu nhiên. Những người đàn ông và phụ nữ độc thân biết điều đó, khi họ nhận ra những điều chưa có hoặc không có, trong tương lai của họ.

Những kiểu chết cho chính mình như thế từng là nhịp điệu được hiểu rõ của cuộc sống khi đặc tính Kitô giáo thấm nhuần vào nền văn hóa. Mẫu gương khiêm nhường và tự nguyện của Chúa Kitô được hiểu là những con đường đem lại sự sống, sự hưng thịnh và cộng đồng – dù không ở mức độ sâu sắc. Nỗi đau không bao giờ thuộc về chính nỗi đau, mà là nỗi đau có mục đích, nỗi đau có thể biến đổi một cách đáng kể thành một điều gì đó lớn lao hơn và vượt xa sự tưởng tượng ngông cuồng nhất của chúng ta.

Không phải ngẫu nhiên mà nền văn hóa của chúng ta – vốn chạy trốn khỏi nỗi đau bất cứ lúc nào có cơ hội khi cố gắng che giấu mình bằng sự an toàn, thoải mái và vui vẻ – lại bác bỏ việc phủ nhận chính nó. Chúng ta thấy sự suy đồi ngày càng xâm lấn xung quanh mình khi nền văn hóa lạc thú và độc lập ngày càng mạnh mẽ hơn. Chúng ta có thể yên tâm rằng kẻ đố kỵ sẽ không đuổi theo chúng ta hoặc tìm kiếm chúng ta trong nỗi khốn khổ của chúng ta. Rất có thể họ sẽ rời bỏ chúng ta để xây dựng lại lần nữa trong lặng lẽ và cô lập.

Rất ít người trải nghiệm việc Chúa Kitô bị đóng đinh, hoặc những người chạy trốn nó, có thể tưởng tượng được vinh quang phục sinh của Ngài. Tuần Thánh này, ước gì chúng ta không chạy trốn khỏi Thập Giá và những thập giá trong cuộc đời mình, nhưng chúng ta biết rằng cuộc sống mới mà chúng ta được hứa ban không phải là điều gì đó mơ hồ và không rõ ràng trong tương lai, nhưng nỗi đau khổ của chúng ta có sức mạnh biến đổi chúng ta theo những cách chúng ta không thể tưởng tượng được, cả ở trên thế gian này và sau cõi đời này.

CARRIE GRESS

TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ)

*********

KHUÔN MẶT CON NGƯỜI

Tôi nhớ lại cuộc trò chuyện với một cô gái trẻ, cô xác định rằng cô không tin Chúa. Tôi nói với cô: “Nếu bạn không tin vào Chúa thì bạn tin vào cái gì?” Cô gái nói: “Tôi tin vào đức hạnh.” Tôi nói: “Vậy tất cả những gì bạn cần làm là coi trọng đức hạnh.” Bây giờ, tôi không thể xác định mình đã giữ vai trò quan trọng trong sự cải đạo tiếp theo của cô ấy hay không, cả về niềm tin vào Chúa và Giáo hội Công giáo, nhưng tôi nghĩ rằng tôi đã có cơ sở vững chắc khi ám chỉ đến ý nghĩa đạo đức của khuôn mặt.

Chúng ta cần nhiều hơn sự trừu tượng để sưởi ấm trái tim và thúc đẩy chúng ta làm những điều tốt đẹp. Bạn tôi tiếp tục viết hai cuốn sách rất hay ca ngợi hôn nhân và gia đình. Mong muốn cuối cùng của tất cả con người là một ngày nào đó được nhìn thấy Khuôn Mặt của Chúa. Nhưng trong cuộc lữ hành trần gian, chúng ta có thể nhìn thấy hình ảnh phản chiếu Khuôn Mặt Ngài trên khuôn mặt của người khác.

Theo chặng Đàng Thánh Giá thứ 6, bà thánh Veronica đã thấy Khuôn Mặt Thiên Chúa, bà đã cảm động và lau mặt cho Ngài. Chúa Giêsu bày tỏ lòng biết ơn bằng cách để lại dấu Khuôn Mặt Ngài trên tấm vải mà bà đã dùng. Chúng ta không biết tên thật của Thánh Veronica. Tên Veronica được đặt như vậy bởi vì Chúa Giêsu đã cung cấp cho bà “hình ảnh thật” về dung mạo Ngài, một dung mạo tồn tại rất lâu sau khi Ngài phục sinh và đem đến cho thế giới lời nhắc nhở về ý nghĩa đạo đức của khuôn mặt con người. Khuôn Mặt Chúa Giêsu trên tấm khăn của Thánh Veronica đem đến cho thế giới một thông điệp tiếp nối Tin Mừng, không nói bằng lời mà bằng những cảm xúc, tính cách và tâm hồn của Thiên Chúa hằng sống. Tương tự, khuôn mặt chúng ta thể hiện với người khác cũng có sức thuyết phục hơn lời nói.

Các triết gia chính thống chưa quan tâm nhiều đến ý nghĩa đạo đức của khuôn mặt. Nhưng điều này không xảy ra với Max Picard (1888-1965), một nhà tâm thần học và triết gia người Thụy Sĩ. Ông được mệnh danh là “Thi Sĩ của Khuôn Mặt Con Người.” Trong cuốn “The Human Face” (Khuôn Mặt Con Người) xuất bản năm 1929, Picard nói với chúng ta rằng khi chúng ta nhìn vào một khuôn mặt con người, toàn bộ con người chúng ta bị ấn tượng bởi đó là lời kêu gọi nối kết tâm hồn với nhau. Thiên Chúa ở trong mọi khuôn mặt. Như vậy, chúng ta có thể trải nghiệm mối quan hệ trực diện với Thiên Chúa, không gian can thiệp tràn ngập tình yêu. Buồn thay, Picard xác nhận rằng không gian này đã bị trục xuất trong thế giới hiện đại. Con người đã xâm nhập nơi Thiên Chúa ngự. Việc đánh mất tình yêu đã kết hợp con người với Thiên Chúa trong mối quan hệ trực diện này đã khiến con người hiện đại rơi vào tình trạng cô đơn.

Có lẽ khoảng không gian giữa khuôn mặt của Thánh Veronica và Chúa Giêsu tràn đầy tình yêu. Hơn nữa, tình yêu giữa hai người là mẫu mực cho mọi mối quan hệ trực tiếp giữa con người với nhau. Trong thế giới đương đại, mối quan hệ mặt đối mặt đang biến mất khi con người tập trung vào vật chất mà không thể mỉm cười với nhau và bộc lộ con người bên trong của mình. Khuôn mặt đã được thay thế bằng vẻ mặt bề ngoài.

Một nhà tư tưởng khác quan tâm nhiều đến khuôn mặt con người là Emmanuel Levinas, triết gia người Pháp sinh tại Lithuania và có nguồn gốc Do Thái. Ông đã xây dựng “Triết Học Khuôn Mặt,” trong đó điểm khởi đầu của triết học là nhìn vào khuôn mặt người khác. Trong cuốn “Totality and Infinity” (Toàn Bộ và Vô Hạn), ông nói rằng chữ đầu tiên của khuôn mặt là “Chớ Giết Người.” Đó là một giới răn được khắc ghi trong cấu trúc của mỗi khuôn mặt. Đó là giới răn có sức thuyết phục hơn lời nói. Một mệnh lệnh khác được viết trên mặt là “Đừng Để Tôi Cô Đơn.” Levinas viết: “Theo tôi, cái Vô Hạn xuất hiện dưới hình thức biểu đạt của khuôn mặt. Khuôn mặt tượng trưng cho Vô Hạn.” Theo ông, tiếp cận khuôn mặt cũng là khả năng tiếp cận ý tưởng về Thiên Chúa.

Điều trớ trêu chính trong các chặng Đàng Thánh Giá là điều răn “chớ giết người,” được viết trước mặt Chúa Giêsu và khắc trên tấm khăn của Thánh Veronica, lại không được những kẻ đóng đinh Ngài công nhận và bị phủ nhận. Tuy nhiên, Chúa Giêsu đã để lại một thông điệp cho tất cả chúng ta phải chú ý. Hãy nhìn vào khuôn mặt của người khác và bạn sẽ tìm thấy mệnh lệnh phải yêu thương. Khuôn mặt nói lên sự thật thể hiện mệnh lệnh đạo đức. Người ta nói rằng rất khó để nói dối khi một người đang nhìn thẳng vào mặt người khác. Khi bị phủ nhận, sự thật của khuôn mặt sẽ ám ảnh kẻ nói dối rất nhiều như đã ám ảnh người kể chuyện trong “Tell-Tale Heart” của Edgar Allan Poe.

Họa sĩ René Magritte, người Bỉ, đã thực hiện một số bức tranh mô tả một người đàn ông và một người phụ nữ đang ôm nhau, trong khi đầu họ được che phủ hoàn toàn bởi một tấm vải trắng. Họ không thể nhìn thấy khuôn mặt của nhau. Những hình ảnh này là biểu tượng của thế giới xa lánh ngày nay, trong đó con người vẫn còn xa lạ với nhau. Chủ đề này đã được nhiều nghệ sĩ lặp lại nhiều lần. Một cách khác để thể hiện sự cô lập, sự cô đơn và sự xa cách là không có những mối quan hệ trực diện – mặt đối mặt.

Thánh Veronica cống hiến cho thế giới ngày nay một bài học vô cùng quan trọng. Bà nói với chúng ta rằng con đường dẫn đến tình yêu bắt đầu từ những mối quan hệ trực diện. Chúng ta phải dành thời gian để nhìn vào mặt nhau. Sau đó, chúng ta sẽ thấy chân dung của một linh hồn phản ánh Tình Yêu mà Thiên Chúa dành cho tất cả những ai được tạo dựng theo hình ảnh Ngài.

TS DONALD DEMARCO

TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ)