Kho tàng khôn ngoan

Kho  tàng  khôn  ngoan

(Chúa Nhật XVII TN, năm A)

( Tue, 22/07/2014 - Trầm Thiên Thu- Thanhlinh.net)

Khôn ngoan không chỉ là điều rất cần thiết trong cuộc sống mà còn là một nhân đức. Sách Châm Ngôn xác định: “Khôn ngoan chính là cây sự sống đối với người nào nắm được khôn ngoan. Giữ được khôn ngoan quả là hạnh phúc” (Cn 3:18). Còn sách Giảng Viên cho biết: “Sự khôn ngoan làm cho gương mặt con người ngời sáng, và nét cứng cỏi nên dịu dàng” (Gv 8:1). Và sách Huấn ca nói: “Bước đầu của khôn ngoan là kính sợ Đức Chúa, lòng kính sợ Đức Chúa là tuyệt đỉnh của khôn ngoan, mang lại bình an và sức khỏe dồi dào” (Hc 1:14:18). Khôn ngoan thật là đa lợi ích!

Khôn ngoan không liên quan giỏi giang, thông minh hay ngu dốt. Người giỏi và thông minh chưa chắc khôn ngoan, và người ngu dốt không hẳn thiếu khôn ngoan. Thánh Teresa Lisieux (Teresa Hài Đồng Giêsu, 1873-1897) học hành chẳng bao nhiêu nhưng được Giáo hội tôn phong là Tiến sĩ Giáo hội vì thánh nữ có bí quyết nên thánh đơn giản là “con đường thơ ấu”, tức là nên như trẻ thơ, được chọn thánh bổn mạng các xứ truyền giáo, bệnh nhân AIDS (SIDA), phi công, người bán hoa, và bệnh nhân. Thánh Faustina (1905-1938) kém cỏi chữ nghĩa nhưng được Chúa Giêsu mặc khải bí quyết nên thánh là “tín thác vào Đức Kitô”. Đúng như Chúa Giêsu đã vui mừng tạ ơn Thiên Chúa Cha: “Lạy Cha là Chúa Tể trời đất, con xin ngợi khen Cha, vì Cha đã giấu không cho bậc khôn ngoan thông thái biết những điều này, nhưng lại mặc khải cho những người bé mọn” (Mt 11:25; Lc 10:21).

Khôn ngoan, khiêm nhường và kiêu ngạo đều bắt đầu bằng mẫu tự K. Ai khiêm nhường sẽ có khôn ngoan thật, ai kiêu ngạo sẽ có khôn ngoan ảo – tức là “khờ khạo” (cũng chữ K). Ba K với hai hướng trái ngược nhau. Ước gì mỗi chúng ta biết tự nhủ và hứa với Chúa: “Dầu hèn mọn và bị người khinh dể, huấn lệnh Ngài, con cũng chẳng quên” (Tv 119:141).

Có nhiều loại kho tàng, nghĩa đen và nghĩa bóng, nhưng chắc hẳn “kho tàng khôn ngoan” là kho tàng quý giá nhất. Quả thật, sự khôn ngoan rất cần thiết, nhất là đối với những người đang lữ hành giữa trần gian đầy mưu ma chước quỷ này. Vì thế, Chúa Giêsu đã căn dặn: “Anh em phải khôn như rắn và đơn sơ như bồ câu” (Mt 10:16). Chuyện Khôn – Dại cũng còn tùy quan niệm. Người Công giáo có câu vè thế này: “Khôn thế gian làm quan địa ngục, dại thế gian làm quan thiên đàng”.

Ngay cả người đời cũng đề cao sự khôn ngoan. Nhưng khôn ngoan cũng có năm, bảy đường. Văn hào Victor Hugo nói: “Sự thận trọng là con trưởng của sự khôn ngoan”. Còn Văn sĩ Robert A. Heinlein (Hoa Kỳ) so sánh: “Lòng tốt thiếu đi sự khôn khéo thì chẳng khác gì cái ác”. Kịch tác gia Menander (Hy Lạp) nhận định: “Tóc bạc không sinh ra sự khôn ngoan”. Đó là những triết-lý-sống ở đời, đôi khi phải biết “sống ngược đời”, như cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm tự so sánh: “Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ, Người khôn người tìm chốn lao xao”. Thế đấy, mấy ai được “cái dại” như cụ!

 Một đêm xa xưa, tại Ghíp-ôn, Đức Chúa đã hiện ra báo mộng cho vua Salômôn: “Ngươi cứ xin đi, Ta sẽ ban cho” (1 V 3:5). Đúng là hơn cả tuyệt vời, được Chúa “bật đèn xanh” như vậy thì còn gì bằng!

Thế nhưng vua Salômôn lại khiêm nhường thưa: “Chính Ngài đã lấy lòng nhân hậu lớn lao mà xử với tôi tớ Chúa là Đa-vít thân phụ con, như người đã bước đi trước nhan Chúa cách trung thực, công chính, với tâm hồn ngay thẳng. Chúa đã duy trì lòng nhân hậu lớn lao ấy đối với người, khi ban cho người có một đứa con ngồi trên ngai của người hôm nay. Và bây giờ, lạy Đức Chúa là Thiên Chúa của con, chính Chúa đã đặt tôi tớ Chúa đây lên ngôi kế vị Đa-vít, thân phụ con, mặc dầu con chỉ là một thanh niên bé nhỏ, không biết cầm quyền trị nước. Con lại ở giữa dân mà Chúa đã chọn, một dân đông đúc, đông không kể xiết, cũng không đếm nổi. Xin ban cho tôi tớ Chúa đây một tâm hồn biết lắng nghe để cai trị dân Chúa và phân biệt phải trái; chẳng vậy, nào ai có đủ sức cai trị dân Chúa, một dân quan trọng như thế?” (1 V 3:6-9). Vua Salômôn thật khôn ngoan khi xin ơn khôn ngoan mà không nói rõ là khôn ngoan, mà chỉ xin “biết lắng nghe” và “biết phân biệt phải trái”. Biết hai điều đó thì khôn ngoan quá rồi! Và Kinh Thánh cho biết: “Chúa hài lòng vì vua Salômôn đã xin điều đó” (1 V 3:10).

Thiên Chúa hài lòng nên Ngài phán với vua: “Bởi vì ngươi đã xin điều đó, ngươi đã không xin cho được sống lâu hay được của cải, cũng không xin cho kẻ thù ngươi phải chết, nhưng đã xin cho được tài phân biệt để xét xử, thì này, Ta làm theo như lời ngươi: Ta ban cho ngươi một tâm hồn khôn ngoan minh mẫn, đến nỗi trước ngươi, chẳng một ai sánh bằng, và sau ngươi, cũng chẳng có ai bì kịp” (1 V 3:11-12). Vua Salômôn không chỉ là người khôn ngoan nhất thế gian, mà có thể nói rằng ông cũng là người hạnh phúc nhất thế gian này. Ước gì chúng ta cũng biết cầu xin những điều có lợi cho người khác để làm hài lòng Thiên Chúa, và như vậy, chắc chắn rằng chúng ta cũng sẽ được một phần khôn ngoan của Vua Salômôn.

Tác giả Thánh Vịnh cũng đã khôn ngoan thưa: “Lạy Chúa, con đã nói: phần của con là tuân giữ lời Ngài” (Tv 119:57). Chúng ta phải noi gương này. Nếu vậy, chúng ta phải “coi trọng luật Chúa truyền ban hơn vàng muôn bạc triệu” (Tv 119:72). Đó là một dạng “từ bỏ mình” để theo Chúa, và như vậy là khôn ngoan. Nhưng điều đó không dễ thực hiện nếu chúng ta không “tự khó với chính mình”. Đồng thời, hãy tự cố gắng để có thể quyết tâm như Thánh Gioan Tẩy Giả: “Người phải nổi bật lên, còn tôi phải lu mờ đi – He must become greater, I must become less” (Ga 3:30).

Hãy tự khó với chính mình (nhưng không khó với người khác), và khiêm nhường nài xin Chúa xót thương: “Xin Chúa lấy tình thương mà an ủi, theo lời đã hứa với tôi tớ Ngài đây. Xin chạnh lòng thương cho con được sống, vì luật Ngài làm con vui sướng thoả thuê” (Tv 119:76-77). Quyết tâm như vậy rồi chúng ta mới dám thân thưa: “Vì thế, mệnh lệnh Ngài, con yêu quý, quý hơn vàng, hơn cả vàng y. Vì thế, theo mọi huấn lệnh Ngài, con thẳng bước, lòng ghét mọi đường nẻo gian tà. Thánh ý Chúa kỳ diệu lắm thay, nên hồn con tuân giữ. Giải thích lời Ngài là đem lại ánh sáng cho kẻ đơn sơ thông hiểu am tường” (Tv 119:127-130). Tuyệt vời quá, lô-gích quá!

Chúa Giêsu là Thiên Chúa nhưng đã tự hạ đến tột cùng, thế nên Ngài luôn rất thích những người khiêm nhường. Trong bài ca Ngợi Khen (Magnificat), Đức Maria đã xác định điều đó: “Chúa hạ bệ những ai quyền thế, Người nâng cao mọi kẻ khiêm nhường” (Lc 1:52).

Ý Chúa cao sâu huyền nhiệm, quan phòng kỳ diệu, tiền định lạ lùng, chúng ta không thể hiểu hết. Nhưng về ý định cứu độ của Thiên Chúa, Thánh Phaolô cho biết: “Thiên Chúa làm cho mọi sự đều sinh lợi ích cho những ai yêu mến Người, tức là cho những kẻ được Người kêu gọi theo như ý Người định. Vì những ai Người đã biết từ trước thì Người đã tiền định cho họ nên đồng hình đồng dạng với Con của Người, để Con của Người làm trưởng tử giữa một đàn em đông đúc” (Rm 8:28-29). Thật tuyệt vời, chúng ta được Thiên Chúa yêu thương và thương xót, được giải thoát khỏi ách tội lỗi nhờ Máu Đức Kitô, được phục hồi cương vị làm con cái, lại còn được làm em của Chúa Giêsu nữa. Phàm ngôn không thể nào diễn tả đủ mức niềm hạnh phúc mà chúng ta đang được tận hưởng!

Thánh Phaolô đưa ra một chuỗi hệ lụy liên kết với nhau theo tính lô-gích: “Những ai Thiên Chúa đã tiền định thì Người cũng kêu gọi; những ai Người đã kêu gọi thì Người cũng làm cho nên công chính; những ai Người đã làm cho nên công chính thì Người cũng cho hưởng phúc vinh quang” (Rm 8:30). Được “hưởng phúc vinh quang” tức là được vào Nước Trời, vào Thiên Đàng.

Tuy nhiên, muốn vào Nước Trời hay không là quyền tự do của chúng ta, Chúa không hề ép buộc ai, vì Ngài đã ban cho chúng ta quyền tự do, và Ngài luôn tôn trọng quyền đó nơi mỗi chúng ta. Nhưng vì thương xót chúng ta, Ngài không thể bỏ mặc chúng ta, nên Ngài vẫn cảnh báo hoặc động viên chúng ta, vì Ngài muốn tất cả chúng ta được vào Nước Trời, chứ không muốn ai phải hư mất. Có lẽ vì tôn trọng tự do của chúng ta mà Chúa Giêsu thường sử dụng dụ ngôn và hay nói: “Ai có tai thì nghe” (Mt 11:15; Mt 13:9; Mt 13:43; Mc 4:9; Mc 4:23; Mc 7:16; Lc 8:8; Lc 14:35). Như vậy, chúng ta cần phải thực sự tỉnh thức, tức là phải sống khôn ngoan, biết chọn lựa để có thể trở nên công dân Nước Trời.

Chúa Giêsu đã đưa ra nhiều dụ ngôn để mô tả Nước Trời. Tin Mừng hôm nay gồm ba trong số các dụ ngôn đó.

   1. Dụ ngôn Kho Báu (Mt 13:44) ngắn gọn: “Nước Trời giống như chuyện kho báu chôn giấu trong ruộng. Có người kia gặp được thì liền chôn giấu lại, rồi vui mừng đi bán tất cả những gì mình có mà mua thửa ruộng ấy”. Dụ ngôn này không dễ hiểu. Nhưng “bán tất cả những gì mình có” hay không, đó là quyền của chúng ta. Cái “khó” là chỗ đó.

   2. Dụ ngôn Ngọc Quý (Mt 13:45-46) cũng ngắn gọn: “Nước Trời lại cũng giống như chuyện một thương gia đi tìm ngọc đẹp. Tìm được một viên ngọc quý, ông ta ra đi, bán tất cả những gì mình có mà mua viên ngọc ấy”. Dụ ngôn này cũng không khó hiểu, tương tự dụ ngôn “kho báu”, nhưng lại cũng khó, vì chúng ta có quyền tự do “bán tất cả những gì mình có” hay không.

Có lẽ đa số chúng ta không là triệu phú hoặc tỷ phú (theo ngoại tệ, chứ nội tệ thì “tệ” lắm, ngày nay người Việt nào cũng chí ít là triệu phú), nhưng tài sản của ai cũng lớn lắm, không dễ dứt bỏ. Tài sản đó là cái Tôi, tự ái, kiêu ngạo, sĩ diện,... đặc biệt là tội lỗi, vì phạm tội có cái thú riêng của nó. Trái cấm bào giờ cũng ngọt ngào và ngon vô cùng! Thật vậy, Chúa Giêsu đã nói chắc nịch: “Kho tàng của bạn ở đâu thì lòng bạn ở đó” (Mt 6:21; Lc 12:34).

   3. Dụ ngôn Chiếc Lưới (Mt 13:47-50): “Nước Trời lại còn giống như chuyện chiếc lưới thả xuống biển, gom được đủ thứ cá. Khi lưới đầy, người ta kéo lên bãi, rồi ngồi nhặt cá tốt cho vào giỏ, còn cá xấu thì vứt ra ngoài. Đến ngày tận thế, cũng sẽ xảy ra như vậy. Các thiên thần sẽ xuất hiện và tách biệt kẻ xấu ra khỏi hàng ngũ người công chính, rồi quăng chúng vào lò lửa. Ở đó, chúng sẽ phải khóc lóc nghiến răng”.

Dụ ngôn thứ ba này “nặng đô” hơn hai dụ ngôn trên, cũng rõ ràng hơn và “mạnh” hơn. Dụ ngôn này tương tự dụ ngôn “Cỏ Lùng” (Mt 13:24-30). Cá xấu không ngư dân nào lại để chung với cá tốt, chắc chắn họ sẽ loại cá xấu ra. Cá xấu “bị vứt ra ngoài” thì thôi rồi, “amen tùm”. Bị vào nơi chỉ có lửa thì tha hồ mà vừa “sưởi” vừa khóc lóc nghiến răng cho… “đã”, như kiểu người ta nói đùa là “và làm việc đền tội cho SƯỚNG. Amen”. Ở Hỏa ngục thì “sướng” thật đấy! Cứ tha hồ than thở suốt đời mà chẳng ai dỗ dành, chẳng ai thương nổi, hết đường thoát thân, Chúa cũng không cứu nổi, vì đó là quyền tự do của chúng ta. Khủng khiếp thật đấy!

Hỏa ngục là nơi có thật hơn cả sự thật. Chúa Giêsu cũng đã mặc khải Hỏa ngục cho vài vị thánh được thị kiến. Chuyện thật chứ không đùa. Chưa đủ lòng mến để có thể ăn năn tội cách trọn thì chí ít cũng vì sợ mà ăn năn tội cách chẳng trọn. Chúa vẫn chấp nhận vì lòng thương xót!

 Nói xong ba dụ ngôn, Chúa Giêsu hỏi nhóm môn đệ nhà ta: “Anh em có hiểu tất cả những điều ấy không?”. Họ cùng đáp: “Thưa hiểu”. Ngài kết luận: “Bởi vậy, bất cứ kinh sư nào đã được học hỏi về Nước Trời thì cũng giống như chủ nhà kia lấy ra từ trong kho tàng của mình cả cái mới lẫn cái cũ” (Mt 13:52). Chúng ta đã nghe nói và biết nhiều về Nước Trời, càng nhiều tuổi càng nghe nhiều, phần quyết định thuộc về mỗi người. Ước gì chúng ta đủ can đảm để “bán những gì mình có” để có được tấm “Visa Nước Trời” trong tay, như vậy thì an tâm, chỉ còn chờ “chuyến bay” mà thôi!

 Về ơn cứu độ, tức là để “được vào Nước Trời”, Thánh Tiến sĩ Lm Thomas Aquino (Tomás de Aquino, Tommaso d’Aquino, Thomas d’Aquin, 1225-1274) nói: “Có ba điều cần để con người được cứu độ: biết mình TIN gì, biết mình MUỐN gì, và biết mình LÀM gì”. Ba động từ quan trọng như một tam-giác-sống đối với đời sống tâm linh của mỗi Kitô hữu chúng ta, là điều kiện để được làm “công dân Nước Trời” vậy.

Lạy Thiên Chúa uy quyền mà nhân hậu, xin dạy con đường lối thánh chỉ Ngài, con nguyện đi theo mãi đến cùng; xin cho con được trí thông minh để vâng theo luật Ngài và hết lòng tuân giữ; xin dẫn con đi trên đường mệnh lệnh Chúa, vì con ưa thích đường lối đó; xin hướng lòng con nghiêng về Thánh Ý, không ngả theo lợi lộc tiền tài (Tv 119:33-36). Xin thương giúp con biết sống khôn ngoan để con “được hưởng tình thương Chúa và ơn cứu độ theo lời hứa của Ngài” (Tv 119:41). Con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu Kitô, Đấng cứu độ con. Amen.

TRẦM THIÊN THU