4 cách ngủ ngon mà không có điều hòa

 

Thứ ba, 30/4/2024,VnExpress.net

4  cách  ngủ  ngon  mà  không  có  điều  hòa

Môi trường mát mẻ giúp con người nhanh chóng chìm vào giấc ngủ trong khi thời tiết nóng bức dễ khiến mất ngủ vì cảm giác khó chịu.

Theo nghiên cứu của trường Y Perelman, Đại học Pennsylvania, Mỹ, những đêm thời tiết trên 30 độ C, con người sẽ ngủ ít hơn khoảng 14 phút.

Không phải gia đình nào cũng có điều hòa nhiệt độ, bởi vậy để ngủ ngon hơn trong những đêm nóng bức, có thể tham khảo những cách dưới đây.

Giữ phòng ngủ mát mẻ nhất có thể

Giáo sư Mathias Basner tại trường Y Perelman, Đại học Pennsylvania, Mỹ cho hay giấc ngủ và nhiệt độ cơ thể có mối quan hệ mật thiết với nhau. Khi bắt đầu chìm vào giấc ngủ, cơ thể con người sẽ hạ nhiệt thông qua cách tản nhiệt qua đầu, cánh tay, bàn tay, chân và bàn chân.

"Nếu phòng ngủ nóng đến mức không có sự khác biệt lớn giữa da và nhiệt độ phòng thì việc giảm nhiệt độ nhanh sẽ khó hơn", Mathias Basner nói.

Bởi vậy, vào những ngày nóng bức nên giữ phòng ngủ mát mẻ nhất có thể. Mọi người nên đóng rèm và màn che vào ban ngày để tránh ánh nắng trực tiếp chiếu vào và mở cửa sổ vào ban đêm để tăng lượng không khí, thông gió. Vì lý do nào đó bạn không muốn hoặc không thể mở cửa sổ, nên mở cửa chính phòng ngủ để tạo sự thoáng gió từ các phòng khác trong nhà. Đồng thời sử dụng quạt điện để cảm thấy mát mẻ hơn.

Không tắm nước quá lạnh

Tiến sĩ Carrie Kovarik, Phó giáo sư tại Bệnh viện Đại học Pennsylvania, Mỹ cho biết mặc dù có vẻ có lý khi hạ nhiệt bằng nước lạnh, nhưng thực tế điều đó phản tác dụng do cách da và hệ tuần hoàn phản ứng với nhiệt.

Theo đó khi tắm nước lạnh, nhiệt độ của da sẽ giảm và con người cảm thấy mát hơn. Nhưng kết quả là lượng máu đến da cũng giảm và cơ thể con người sẽ không giải phóng được nhiều nhiệt. Lúc đó, bạn có thể cảm thấy mát hơn tạm thời, nhưng vì không thể tỏa nhiều nhiệt qua da nên tất cả nhiệt được giữ lại bên trong. Bởi vậy theo tiến sĩ Kovarik, nên tắm nước ấm khoảng 33 độ C là tốt nhất để giúp giải nhiệt nhiều hơn theo thời gian.

Sắp xếp lại vị trí nơi ngủ

Rafael Pelayo - giáo sư lâm sàng và chuyên gia về thuốc ngủ tại trường Y thuộc Đại học Stanford khuyến cáo nếu đang ngủ chung giường với người bị nóng hoặc đổ mồ hôi khi ngủ, nên thử cách ngủ xa họ. Cũng có thể nghĩ đến việc nằm ngủ dưới sàn nhà, nơi thường mát mẻ hơn trên giường.

Ngoài ra có thể chuyển đến một nơi mát mẻ hơn trong nhà để ngủ, ví như tầng thấp nhất hoặc tầng hầm (nếu có). Lý do là không khí nóng thường bốc lên cao và các tầng trên sẽ nóng hơn tầng dưới.

Tập thói quen ngủ tốt

Vào ngày nóng nực khó có thể đạt được nhiệt độ lý tưởng để ngủ, nên làm những việc dễ đi vào giấc ngủ như tạo môi trường tối và yên tĩnh. Cũng không nên xem các thiết bị điện tử hay tập thể dục trước khi ngủ bởi khiến nhiệt độ cơ thể tăng lên.

Ngoài ra nên chuẩn bị một không gian ngủ thoáng mát với gối, drap trải giường mát mẻ và trang phục thoải mái. Đặt sẵn một ly nước mát trên đầu giường có thể giúp giảm nhiệt khi bạn thức dậy với thân nhiệt quá cao.

Trang Vy (Theo Washington Post)

 

 

Thói quen tốt cho tim mạch mỗi sáng

 

Thứ tư, 1/5/2024, VnExpress.net

Thói  quen  tốt  cho  tim  mạch  mỗi  sáng

MỸMỗi buổi sáng, bác sĩ tim mạch Vuppuluri có thói quen uống hai cốc nước lớn để giúp tỉnh táo tinh thần, kiểm soát huyết áp.

Bác sĩ tim mạch Rohit Vuppuluri, ở Chicago, Illinois, nói mỗi sáng anh luôn bắt đầu ngày mới bằng một thói quen đơn giản nhưng hỗ trợ sức khỏe tim mạch là uống hai cốc nước lớn. "Điều này giúp bắt đầu ngày với sự hydrat hóa tốt và giúp tôi tỉnh táo tinh thần cho ngày mới", anh chia sẻ.

Theo bác sĩ, nước là yếu tố cần thiết cho quản lý điện giải giúp duy trì chức năng tim và nhịp tim ổn định. Các nghiên cứu khoa học cho thấy mối liên kết giữa lượng nước cơ thể thấp và nguy cơ tăng cho sức khỏe tim mạch kém. Một phần của lý do cho điều này là không đủ hydrat hóa có thể gây viêm nhiễm trong cơ thể, ảnh hưởng tiêu cực đến tim.

"Đủ lượng nước trong cơ thể là quan trọng để kiểm soát huyết áp", Vuppuluri nói, thêm rằng hydrat hóa đúng cách khiến các mạch máu co lại. Điều này làm tăng huyết áp, từ đó tăng nguy cơ mắc bệnh đau tim và đột quỵ.

                Uống nước buổi sáng tốt cho tim mạch. Ảnh: Freepik

Một số thói quen khác tốt cho tim mạch, bao gồm:

Uống một cốc cà phê

Ngoài việc uống nước, bạn cũng có thể thưởng thức một cốc cà phê vào buổi sáng để hỗ trợ sức khỏe tim mạch. Cà phê chứa các chất chống oxy hóa giúp tốt cho tim mạch. Theo nghiên cứu, việc uống cà phê một cách vừa phải có liên quan đến nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch giảm. Tuy nhiên, nhớ rằng việc uống quá nhiều cà phê (bốn cốc trở lên mỗi ngày) có thể ảnh hưởng tiêu cực đến trái tim.

Bác sĩ Vuppuluri cũng nói rằng tác động của cà phê có thể thay đổi tùy theo từng người. Nếu bạn là người rất nhạy cảm với caffeine, có thể tốt nhất là chuyển sang uống cà phê không caffeine, vẫn có chứa chất chống oxy hóa nhưng không có caffeine.

Ăn sáng cân đối

Nếu bạn muốn đảm bảo bữa sáng có thể hỗ trợ sức khỏe tim mạch, nên ăn sáng với các loại ngũ cốc nguyên hạt, protein không béo và nước hoặc nước ép trái cây tươi để có được một loạt các chất dinh dưỡng hỗ trợ sức khỏe tim mạch. Ví dụ, sợi chất xơ trong bột yến mạch (một loại ngũ cốc nguyên hạt) và trái cây giúp giảm cholesterol và huyết áp. Các nguồn protein không béo như hạt hoặc bơ hạt, sữa chua Hy Lạp, phô mai béo và trứng tốt hơn cho sức khỏe tim mạch so với xúc xích và thịt xông khói, cả hai đều giàu chất béo bão hòa.

Đi bộ

Hội Tim Mạch Mỹ khuyến nghị ít nhất 2,5 giờ tập thể dục vừa phải đến mạnh mẽ mỗi tuần. Ngay cả khi bạn không có thời gian để tập thể dục đầy đủ vào buổi sáng, việc đi bộ quanh khu phố là một thói quen tốt cho sức khỏe tim mạch để bắt đầu ngày mới. Đi bộ là cách đơn giản nhất để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Khi bạn cải thiện lịch trình buổi sáng để chăm sóc sức khỏe tim mạch, hãy xem xét những gì bạn cần làm hàng ngày (như ăn uống) và thực hiện chúng theo cách hỗ trợ cho sức khỏe tim mạch của bạn. Đó chính là cách giúp bạn tạo ra một thói quen có lợi cho cơ thể.

VƯỢT QUA HỘI CHỨNG BẤT HẠNH

 

Sat, 27/04/2024 - Trầm Thiên Thu

VƯỢT QUA HỘI CHỨNG BẤT HẠNH

 Theo một cuộc thăm dò chiều dọc gần đây của Gallup (2006-2021), mức độ bất hạnh đã gia tăng đáng kể và liên tục ở cấp độ toàn cầu – ngay trước và sau cuộc khủng hoảng Covid. Cuộc thăm dò năm 2022, Gallup cho biết: “Mọi người cảm thấy tức giận, buồn bã, đau đớn, lo lắng và căng thẳng hơn bao giờ hết.” Có lẽ đáng lo ngại hơn là tỷ lệ mắc chứng rối loạn trầm cảm nặng ở người trẻ đã tăng gấp đôi trong khoảng thời gian 10 năm – từ 8,1% (2009) lên 15,8% (2019), theo Tạp chí Sức Khỏe Vị Thành Niên (tháng 3-2022). Làm sao chúng ta có thể giải thích dữ liệu này?

Tôi cho rằng câu trả lời cho câu hỏi này nằm ở cách phân tích triết học có từ thời Aristotle, phân tích thần học có từ thời Thánh Augustinô, và phân tích tâm lý do Abraham Maslow khởi xướng. Trong cuốn “The Four Levels of Happiness” (Bốn Cấp Độ Hạnh Phúc), tôi xây dựng dựa trên hai cách hiểu sâu sắc của Aristotle:

1. Hạnh phúc là thứ bạn có thể chọn cho mình, mọi thứ khác đều được chọn vì hạnh phúc. Do đó, cách chúng ta định nghĩa hạnh phúc sẽ ảnh hưởng mọi quyết định chúng ta trong cuộc sống. Không gì có thể quan trọng hơn.

2. Có những mức độ hạnh phúc mà những mức độ cao hơn lan tỏa, kéo dài và sâu xa, còn những mức độ thấp hơn thì lấy cái tôi làm trung tâm, tồn tại ngắn ngủi và hời hợt. Mức độ hạnh phúc cao hơn đem lại hạnh phúc lớn hơn và lâu dài hơn mức độ hạnh phúc thấp hơn. Nếu chúng ta chỉ sống cho những người thấp kém, chúng ta có thể sẽ cảm thấy trống rỗng, xa cách, không thỏa mãn, chán nản, lo lắng và đôi khi tuyệt vọng. Bốn cấp độ hạnh phúc là gì?

Cấp độ 1 (mức thấp nhất): Thỏa mãn những ham muốn thú vui vật chất – rượu ngon, nhà đẹp, vật chất dồi dào và thỏa mãn nhục dục. Mặc dù nó đem lại sự hài lòng ngay lập tức, hấp dẫn bề ngoài và tạo ra niềm vui, nhưng nó không vượt xa bản thân, không tồn tại lâu dài hoặc không tạo sự đóng góp chất lượng.

Cấp độ 2: Hạnh phúc so sánh với cái tôi – tìm kiếm sự thỏa mãn cái tôi và lợi thế so sánh. Nó đặt ra câu hỏi: Ai đạt được nhiều hơn và ai ít hơn? Ai thông minh hơn hay kém hơn? Ai có nhiều quyền lực hơn và ai ít

hơn? Ai nổi tiếng hơn và ai ít hơn? Ai đẹp hơn và ai kém hơn? Càng có nhiều lợi thế so sánh trong các lĩnh vực này thì người đó càng hài lòng với cái tôi hơn. Mặc dù việc thỏa mãn cái tôi có thể khá mãnh liệt, nhưng khi nó trở thành mục đích – điều duy nhất sẽ làm chúng ta thỏa mãn, nó sẽ dẫn đến một loạt các trạng thái quan hệ và cảm xúc tiêu cực, kéo theo mức độ trầm cảm và lo lắng cao.

Mặc dù cấp độ 1 và 2 có thể tạo ra sự hài lòng mãnh liệt, nhưng việc nhấn mạnh quá mức vào chúng có thể tạo ra sự bất hạnh sâu sắc. Sự nhấn mạnh quá mức này nằm ở trung tâm của sự gia tăng đáng kể về sự bất hạnh trên toàn cầu được mô tả ở trên – đặc biệt là ở giới trẻ.

Kể từ khi xuất bản Văn Hóa Tự Yêu Mình của Lasch, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra một cách thuyết phục rằng những người tự yêu mình không chỉ gây đau khổ cho cuộc sống của những người xung quanh mà còn cho chính cuộc sống của họ (nghiên cứu của NIH – National Institutes of Health, năm 2022). Như cuốn sách của tôi cho thấy, việc lựa chọn sống vì lợi ích so sánh bản ngã, sự ngưỡng mộ, sự thống trị người khác và cảm giác vượt trội sẽ dẫn đến gia tăng rõ rệt về tính ghen tị, mặc cảm, sợ mất lòng tự trọng, sợ thất bại, tủi thân, giận dữ bản ngã, tự trách mình, khinh thường, cô đơn, trống rỗng, trầm cảm và lo lắng do các trạng thái cảm xúc tiêu cực. Cấp độ 2, với tư cách là mục đích cuối cùng, gần như là sự tiêu cực thực sự. Vấn đề là văn hóa, phương tiện truyền thông xã hội và phương tiện truyền thông truyền thống hầu như chỉ tập trung vào quan điểm về hạnh phúc và mục đích trong cuộc sống. Ngày nay, 70% các nền văn hóa của chúng ta, đặc biệt là giới trẻ, đều theo quan điểm này (cả ngấm ngầm và rõ ràng). Không gì đáng ngạc nhiên khi tỷ lệ trầm cảm, lo lắng, giết người và tự tử trong giới trẻ tăng gấp đôi.

Vậy làm thế nào để vượt qua nỗi bất hạnh sâu sắc này? Tóm lại, nhấn mạnh nhiều hơn vào hạnh phúc cấp độ 3 (đóng góp) và cấp độ 4 (siêu việt/tôn giáo). Hãy bắt đầu với cấp độ 3. Chúng ta không chỉ mong muốn nâng cao thế giới bản ngã của mình (cấp độ 2) mà còn tạo ra sự khác biệt tích cực cho thế giới xung quanh. Hầu hết mọi người đều mong muốn và cần tạo ra sự khác biệt tích cực cho gia đình, bạn bè, cộng đồng, nơi làm việc, nhà thờ, văn hóa, xã hội, và thậm chí cả Nước Chúa. Khi thực hiện các mong muốn này, chúng ta không chỉ đến gần

với những người mà chúng ta đóng góp mà còn nhận được sự nâng cao về giá trị bản thân và mục đích trong cuộc sống. Nếu có đức tin, chúng ta cũng đến gần Thiên Chúa hơn. Điều này có thể giải thích tại sao các nghiên cứu cho thấy những người có định hướng phục vụ và đóng góp thì sẽ hạnh phúc hơn, thỏa mãn hơn và an toàn hơn về cá tính cũng như cuộc sống của họ. (nghiên cứu của NIH năm 2013)

Cấp độ 3 có đủ không? Kể từ thời Plato và Aristotle, phần lớn cộng đồng triết học, thần học và tâm lý học đã trả lời là “không.” Một nghiên cứu gần đây của Hiệp Hội Tâm Thần Hoa Kỳ, và nhiều nghiên cứu khác, cho thấy rằng khi so sánh với những người theo tôn giáo, những người không theo tôn giáo có tỷ lệ trầm cảm, lo lắng, lạm dụng chất gây nghiện, căng thẳng gia đình, chống đối xã hội, tự tử,... cao hơn nhiều. (Dervic và cộng sự 2004, Koenig 2009 và 2015, Bonelli và cộng sự 2012, Lassi và Mugnaini 2015, Ronenberg và cộng sự 2016) Nếu những nghiên cứu tâm lý và tâm thần này cũng như những nghiên cứu triết học và thần học về bản chất siêu việt của con người là đúng, thì hạnh phúc, sự thỏa mãn và bản sắc của chúng ta – chưa kể đến sự cứu rỗi vĩnh cửu của chúng ta – đều phụ thuộc vào việc thực hành tôn giáo, tâm linh. Có vẻ như Thánh Augustinô đã đúng khi cầu nguyện: “Vì Chúa đã dựng nên chúng con cho chính Ngài, và lòng chúng con bồn chồn cho đến khi được yên nghỉ trong Ngài.” (Tự Thuật, quyển 1)

Nhiều người trong chúng ta không thể nhảy vào đức tin chỉ vì nó sẽ khiến chúng ta hạnh phúc hơn. Chúng ta muốn có một số bằng chứng cho thấy một thực tại siêu việt thiêng liêng (tức là Chúa) thực sự tồn tại và quan tâm chúng ta cũng như những lựa chọn của chúng ta. Trong cuốn sách của tôi (chương 11-12), tôi đưa ra bằng chứng khoa học và hợp lý đáng kể về Thiên Chúa (Tạo Hóa/quyền lực siêu việt) và cuộc sống sau khi chết từ các nghiên cứu y học được kiểm duyệt về trải nghiệm cận kề cái chết, sự minh mẫn cuối cùng và trí thông minh trong các bệnh nhân não úng thủy cũng như bằng chứng khoa học đương đại (đặc biệt là vũ trụ học) về sự khởi đầu (ngụ ý sự sáng tạo) của thực tại vật lý (cho dù đó chỉ là vũ trụ, đa vũ trụ, vũ trụ to lớn hoặc vũ trụ trong không gian đa chiều của lý thuyết chuỗi). Tôi cũng khám phá bằng chứng về trí thông minh siêu việt từ việc tinh chỉnh sự sống trong các điều kiện và hằng số ban đầu của vũ trụ cũng như những mong muốn siêu việt của chúng ta về sự thật, tình yêu, lòng tốt, vẻ đẹp và sự tồn tại hoàn hảo.

Điều thú vị là hầu hết các khoa học gia đều đồng tâm nhất trí về sự hiện hữu của Thiên Chúa và cuộc sống sau khi chết. Theo khảo sát mới nhất của tổ chức Pew, 51% khoa học gia (nói chung) và 66% khoa học gia trẻ tin vào Thiên Chúa hoặc một sức mạnh siêu việt. Ngoài ra, theo khảo sát mới nhất của Tạp chí Tôn Giáo và Sức Khỏe, 76% bác sĩ tin vào Thiên Chúa hoặc một sức mạnh siêu việt – và theo tổ chức nghiên cứu HCD và Viện Finkelstein, 73% bác sĩ tin vào thực tế của phép lạ (theo tự nhiên) và những hiện tượng khoa học không thể giải thích được. Có vẻ như những bằng chứng trên đã cho phép phần lớn các khoa học gia và bác sĩ đạt được niềm tin hợp lý, có niềm tin vào Thiên Chúa và sự quan phòng.

Niềm tin đơn giản vào Chúa có đem lại hạnh phúc, thỏa mãn và mục đích cao cả trong cuộc sống? Mặc dù nó giúp chúng ta đi tiếp nhưng vẫn chưa đủ. Những nghiên cứu trên chỉ ra rằng việc liên kết và thực hành tôn giáo mới là điều thực sự đưa hạnh phúc của chúng ta lên mức cao nhất, viên mãn nhất. Các tín hữu tham gia cộng đồng tôn giáo, cầu nguyện và cố gắng đến gần Chúa hơn về mặt tinh thần và đạo đức, không chỉ thấy mình hạnh phúc và mãn nguyện mà còn được cuốn hút

vào sức mạnh yêu thương của Chúa Quan Phòng kéo họ hướng tới mục đích vĩnh cửu thực sự và phẩm giá của họ.

LM. ROBERT SPITZER

TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ)

Ngủ đúng cách để sống thọ

Thứ ba, 30/4/2024, VnExpress,net)

Ngủ đúng cách để sống thọ

Cần ngủ ít nhất 7 tiếng, đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời gian, giảm ánh sáng hay tránh các thiết bị điện tử trước giờ lên giường là những bí quyết giúp bạn tránh bệnh tật.

Giấc ngủ là trạng thái nghỉ ngơi mà bạn cần mỗi ngày, tuy nhiên chúng thường bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như lo âu, tiếng ồn hay các hoạt động xem phim trước đó. Thiếu ngủ khiến cơ thể khó tập trung, theo thời gian có thể dẫn đến vấn đề về thần kinh và các bệnh mãn tính.

Theo một nghiên cứu năm 2024 trên tạp chí QJM, giấc ngủ chất lượng có thể kéo dài tuổi thọ, thêm 4,7 năm cho nam giới và 2,4 năm cho nữ giới.

Nghiên cứu đã phỏng vấn hơn 170.000 người về tình trạng sức khỏe và thói quen ngủ của họ, sau đó so khớp thông tin này với hồ sơ về cái chết sau nhiều năm. Các nhà nghiên cứu đã xem xét năm yếu tố về giấc ngủ trong việc đo lường chất lượng giấc ngủ. Yếu tố đầu tiên là liệu người ta có nhận đủ lượng ngủ lý tưởng hay không, đó là từ bảy đến tám giờ. Hai yếu tố tiếp theo xem xét việc người ta gặp khó khăn đến đâu trong việc ngủ và ngủ suốt đêm. Yếu tố thứ tư hỏi xem người ta có sử dụng thuốc ngủ không, và yếu tố thứ năm là về cảm giác được nghỉ ngơi khi thức dậy.

Để đạt được điểm đầy đủ năm điểm về chất lượng giấc ngủ, bạn cần ngủ ít nhất bảy tiếng mỗi đêm, dễ ngủ và giữ giấc ngủ suốt ít nhất năm đêm mỗi tuần, không sử dụng thuốc, và cảm thấy sảng khoái khi thức dậy ít nhất năm ngày mỗi tuần. Những người đạt được năm điểm về chất lượng giấc ngủ có tuổi thọ dài hơn so với những người chỉ có một hoặc không có yếu tố giấc ngủ nào.

Chất lượng giấc ngủ cũng ảnh hưởng đến nguy cơ tử vong từ một số bệnh lý nhất định. Những người đạt năm điểm có nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân giảm 30%, giảm nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch 21%, và giảm nguy cơ tử vong do ung thư 19%. Một lưu ý về nghiên cứu này là những người tham gia tự báo cáo thói quen ngủ. Nhóm tác giả không thể xác minh thông tin có hoàn toàn chuẩn xác không.

 

Ngủ ít nhất 7 tiếng mỗi đêm giúp cải thiện sức khỏe. Ảnh:Freepik

Vậy cách nào cải thiện chất lượng giấc ngủ? Dù khi còn trẻ, việc ngủ có thể không được ưu tiên, nhưng bạn sẽ biết ơn mình sau này nếu bạn xây dựng thói quen ngủ tốt từ bây giờ. Better Health Channel khuyến nghị bạn xem xét một số lựa chọn lối sống có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ của bạn. Điều này có thể bao gồm tôn trọng nhịp điệu ngày đêm của cơ thể bằng cách đi ngủ và thức dậy vào cùng thời gian mỗi ngày trong tuần. Dù việc thức khuya và ngủ nướng vào cuối tuần có thể hấp dẫn, nhưng cơ thể sẽ đền đáp bạn bằng sự tỉnh táo hơn vào những thời điểm nhất quán trong ngày.

Đi ngủ sau khi tập thể dục mạnh, ăn no, hoặc uống 1-2 ly rượu có thể là thói quen của bạn, nhưng điều này có thể khiến giấc ngủ trở nên khó khăn. Tốt hơn hết là tránh mọi thứ trên trong 2 giờ trước khi đi ngủ. Bạn cũng sẽ dễ dàng ngủ hơn với các thói quen như: giảm ánh sáng, đọc sách, hoặc tắm để giúp cơ thể và tâm trí của bạn thư giãn sau một ngày bận rộn. Các thiết bị điện tử có thể khiến bạn tỉnh táo, vì vậy hãy để sang một bên điện thoại và lo lắng về việc bỏ lỡ cơ hội, để bạn có thể ưu tiên giấc ngủ chất lượng.

Thu Hiền (Theo Health Digest)

 Thứ ba, 30/4/2024, 14:00 (GMT+7)

Những con đường Sài Gòn thay đổi sau hơn 50 năm

Nhiều đường quen thuộc ở Sài Gòn có những thay đổi, hiện đại hơn khi so sánh hiện tại với những bức ảnh chụp từ thập niên 1960

Bấm để lật ảnh sau/trước

Đại lộ Nguyễn Huệ khoảng năm 1970 và hiện nay là phố đi bộ theo hướng nhìn từ sông Sài Gòn. Phía cuối đường là UBND TP HCM (trước 1975 là Tòa đô chánh), được xây từ năm 1898 đến 1909. Ngày nay dọc hai bên đường này và khu vực xung quanh hiện đại với nhiều tòa cao ốc.

Con đường dài khoảng 700 m nối liền UBND TP với bến Bạch Đằng. Khởi thủy, nơi đây là kênh dẫn nước từ sông Sài Gòn vào thành Gia Định với cái tên Kinh Lớn. Năm 1887, người Pháp cho lấp kênh, mở đường với cái tên ban đầu là Đại lộ Charner.

Đến năm 1956 chính quyền Việt Nam Cộng hòa đổi tên như hiện nay. Không chỉ là đại lộ sầm uất từ lâu mà con đường một thời là chợ hoa xuân tấp nập. Năm 2004, TP HCM khôi phục đường hoa rồi cải tạo thành phố đi bộ Nguyễn Huệ vào năm 2014.

Bấm để lật ảnh sau/trước

Toàn cảnh công trường Mê Linh từ trên cao, phía bờ sông Sài Gòn đầu thập niên 1970, khác biệt nhiều so với hiện tại. Các nhánh đường tỏa ra từ vòng xoay công trường là Ngô Đức Kế, Hồ Huấn Nghiệp, Phan Văn Đạt, Hai Bà Trưng, Thi Sách.

Những con đường này vẫn giữ nguyên tên nhưng có nhiều sự thay đổi, cao ốc san sát nhau. Tượng Trần Hưng Đạo ở công trường sau khi trùng tu được đặt lại nguyên trạng. Bến Bạch Đằng bên bờ sông được cải tạo thành công viên.

Bấm để lật ảnh sau/trước

So với ảnh chụp 1968 của tác giả Douglas Decker, hiện vòng xoay trước chợ Bến Thành không còn, các công trình xung quanh cũng thay đổi nhiều sau hơn 50 năm.

Vòng xoay có từ năm 1914, gắn bó với nhiều thế hệ người Sài Gòn. Năm 1964, nơi này được giới sinh viên đặt tượng bán thân Quách Thị Trang, để tưởng nhớ nữ sinh đã hy sinh trong cuộc biểu tình chống nhà cầm quyền lúc bấy giờ. Một năm sau, tượng đài Trần Nguyên Hãn cưỡi ngựa trên bệ cao cũng đặt tại đây.

Năm 2014, để thi công ga ngầm Metro Bến Thành - Suối Tiên, tượng Trần Nguyên Hãn và Quách Thị Trang được di dời. Phía trước khu chợ là ga Bến Thành của Metro số 1 với quy mô 4 tầng ngầm. Hai năm trước, công trường tuyến metro đã hoàn trả mặt bằng giúp khu vực thông thoáng. Chính quyền thành phố đang lên kế hoạch cải tạo lại bùng binh Quách Thị Trang với kinh phí 157 tỷ đồng.

Bấm để lật ảnh sau/trước

Tiếp giáp công trường Quách Thị Trang là đại lộ Lê Lợi - con đường sầm uất lâu đời ở Sài Gòn. Ảnh chụp năm 1972 của Richard E.Wood theo hướng từ chợ Bến Thành về phía Nhà hát Thành phố, ở giữa là giao lộ với đường Nguyễn Huệ.

Cũng như đường Nguyễn Huệ, nơi đây là con kênh được người Pháp lấp để làm đường từ cuối thế kỷ 19, dài khoảng 900 m. Hơn một thế kỷ qua, đoạn đường này được gọi bằng hai cái tên là Boulevard Bonard thời Pháp và Đại lộ Lê Lợi từ năm 1955. Trên đường có nhiều công trình lâu đời của Sài Gòn như Thương xá Tax, Nhà hát, công trường Lam Sơn, bùng binh Bồn Kèn (sau này được gọi là Bùng binh Cây Liễu)...

Năm 2014, con đường được rào chắn để thi công Metro Bến Thành - Suối Tiên, hiện đã tái lập mặt bằng. Các hạng mục trên đường như cây xanh, chiếu sáng, vỉa hè... đã cải tạo lại và đang đề xuất làm phố đi bộ.

Bấm để lật ảnh sau/trước

Đường Đồng Khởi trước 1975 có tên là Tự Do, thời Pháp mang tên Rue Cartinat. Trong ảnh chụp 1960, là đoạn giao với đường Lê Lợi, góc phải là Continental - khách sạn đầu tiên của Sài Gòn. Góc trái là Thương xá Eden với hệ thống nhà hàng, quán xá, rạp chiếu phim sang trọng. Đến năm 2010 thương xá bị phá bỏ, thay vào là trung tâm thương mại.

Đây được xem là một trong những con đường sầm uất nhất của thành phố vì tập trung các cửa hiệu sang trọng, các khách sạn, trung tâm mua sắm. Các công trình nổi bật trên tuyến phố này là: Nhà hát TP HCM, khách sạn Continental, Grand Hotel Sài Gòn, Khách sạn Caravelle...

Bấm để lật ảnh sau/trước

Một phần đường Lê Duẩn trong ảnh chụp năm 1968 của Dave De Milner và hiện nay không thay đổi nhiều, đi qua hàng cây ở công viên 30/4, phía cuối là Hội trường Thống Nhất (trước 1975 là Dinh Độc Lập).

Con đường là một trong những đại lộ đầu tiên tại Sài Gòn được người Pháp quy hoạch. Năm 1871, đường mang tên Norodom, vì Hội trường Thống Nhất lúc đó gọi là Dinh Norodom. Đến năm 1955, chính quyền Sài Gòn đổi tên thành đường Thống Nhất.

Sau ngày thống nhất, Chính phủ Cách mạng lâm thời đổi tên Dinh Độc Lập thành Dinh Thống Nhất và đường 30 Tháng 4. Đến năm 1986, Tổng Bí thư Lê Duẩn qua đời, UBND TP HCM đổi tên thành đường Lê Duẩn.

Bấm để lật ảnh sau/trước

Giao với đường Lê Duẩn là đường Phạm Ngọc Thạch, nằm ở sau lưng nhà thờ Đức Bà, trong ảnh chụp thập niên 1960 và hiện nay. Thời Pháp con đường có tên Blan Sube sau đổi thành đường Duy Tân rồi mang tên như hiện tại sau năm 1975.

Đường Duy Tân trở nên thơ mộng khi xuất hiện trong lời bài hát Trả lại em yêu, khung trời đại học. Con đường Duy Tân cây dài bóng mát (Trả lại em yêu) của nhạc sĩ Phạm Duy. Trước năm 1975, nơi đây có trường Luật (nay là ĐH Kinh Tế TP HCM), sát đó là ĐH Kiến Trúc, một thời thành nơi hẹn hò của giới sinh viên.

Bấm để lật ảnh sau/trước

Đường Pasteur năm 1960 đoạn gần giao lộ Nguyễn Công Trứ và hiện tại. Ảnh tư liệu chụp từ cầu Mống ở đầu đường Pasteur, bên phải là một phần của Ngân hàng Quốc gia (này là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, chi nhánh TP HCM).

Đường dài khoảng 3 km, ban đầu mang tên Pellerin, đến năm 1955, đường đổi thành Pasteur. Năm 1975 đường đổi thành tên Nguyễn Thị Minh Khai nhưng năm 1991, chính quyền TP HCM sử dụng tên cũ.

Bấm để lật ảnh sau/trước

Hàng xà cừ (sọ khỉ) cổ thụ trên đường Tôn Đức Thắng trong ảnh chụp của tác giả Doi Kuro không còn, được đốn hạ để xây dựng cầu Ba Son.

Đường Tôn Đức Thắng trước năm 1975 có tên gọi Cường Để. Con đường chạy dọc theo sông Sài Gòn, có các công trình lâu đời như Bến Bạch Đằng, Công trường Mê Linh, nhà máy đóng tàu Ba Son...

Bấm để lật ảnh sau/trước

Đường Trương Định chạy ngang qua công viên Tao Đàn trong ảnh chụp 1967 của Bill Mullin. Sau nhiều năm, hai bên đường với hàng cây dầu cao vút vẫn tỏa bóng mát, xanh ngắt. Trước năm 1975, đường mang tên Trương Công Định, sau được rút gọn như ngày nay.

Bấm để lật ảnh sau/trước

Góc đường Hồng Bàng - Châu Văn Liêm năm 1967 trong ảnh của Stan Middleton. Đường Châu Văn Liêm trước năm 1975 tên Tổng Đốc Phương - tức Đỗ Hữu Phương, người nổi tiếng giàu có ở Nam Kỳ. Năm 1985, chính quyền TP HCM đổi thành tên như hiện nay.

Đây là một trong những con đường huyết mạch, sầm uất ở Chợ Lớn. Năm 1974, khi Trung Quốc đánh chiếm quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam, Hội đồng đô thành Sài Gòn đổi tên đường Tổng Đốc Phương thành Hoàng Sa, đường Thuận Kiều gần đó là Trường Sa để gắn tên đường với chủ quyền đất nước.

Bấm để lật ảnh sau/trước

Giao lộ Trần Quốc Hoàn - Phan Thúc Duyện năm 1972, khi ấy công viên Hoàng Văn Thụ vẫn là bãi đất trống. Trước năm 1975, hai con đường chưa mang tên như hiện nay, chủ yếu phục vụ mục đích quân sự. Bãi đất trống vốn thuộc bãi đáp trực thăng của Bệnh viện 3 dã chiến Mỹ, sau năm 1975 do Quân khu 7 quản lý trước khi thành công viên năm 1989.

Hiện giao lộ này đang được thi công hầm chui, thuộc dự án đường nối Trần Quốc Hoàn - Cộng Hòa. Toàn bộ công trình dự kiến hoàn thành cuối năm nay, kết nối trực tiếp ga T3 sân bay Tân Sơn Nhất (đang xây dựng) và giảm ùn tắc cho khu vực.

Quỳnh Trần (Ảnh tư liệu)