Mối quan hệ giữa thuốc lá thế hệ mới và sức khoẻ

 

Mối  quan  hệ  giữa  thuốc  lá  thế  hệ  mới  và  sức  khoẻ

Thứ ba, 28/9/2021, VnExpress.net

Nhiều tổ chức nghiên cứu tác động đối với sức khoẻ của thuốc lá thế hệ mới trong bối cảnh người hút thuốc ngày càng tìm kiếm giải pháp giảm thiểu tác hại.

Hơn 90% người hút thuốc trưởng thành tại Việt Nam cho biết họ đặc biệt quan tâm đến các giải pháp giảm thiểu tác hại qua khảo sát gần đây trên VnExpress.

Các nghiên cứu về lượng nicotine

Tồn tại hơn một thập kỷ nay, các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới gồm thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử đang được nhiều cơ quan y tế của các nước trên thế giới quan tâm đánh giá. Sản phẩm thuốc lá làm nóng (heated tobacco product - HTP) gồm 3 phần: thiết bị làm nóng, sản phẩm thuốc lá đặc chế và đầu sạc. Thiết bị hoạt động theo cơ chế làm nóng sản phẩm thuốc lá đặc chế ở mức nhiệt độ không quá 350 độ C, chưa đủ cấu thành phản ứng cháy nhưng chỉ đủ để tỏa ra khí hơi, hay còn gọi là aerosol. Mức này thấp hơn nhiều so với ngưỡng nhiệt đốt cháy thuốc lá là 600-800 độ C. Trong khi đó thuốc lá điện tử chỉ làm nóng tinh dầu có hoặc không có chứa chất nicotin.

Cơ quan Y tế Công cộng Anh (PHE) từ đó nhấn mạnh rằng các sản phẩm thuốc lá làm nóng "có khả năng giúp những người sử dụng và người xung quanh ít phơi nhiễm với các chất gây hại", do loại bỏ được quá trình đốt cháy. Mức độ giảm phơi nhiễm có sự khác nhau giữa các nghiên cứu. Các sản phẩm thuốc lá làm nóng khác nhau thì cũng có những đặc tính và độ ảnh hưởng khác nhau. Tuy nhiên, PHE cũng cảnh báo rằng HTP không hoàn toàn vô hại và vẫn có rủi ro.

Cơ quan Sức khoẻ Môi trường, thuộc Viện Sức khoẻ Cộng đồng Quốc gia Nhật Bản, năm 2017 đã tiến hành một nghiên cứu so sánh thuốc lá làm nóng và thuốc lá đốt cháy. Cụ thể, các chuyên gia đã đánh giá các chất gây hại gồm hắc ín, carbon monoxide (CO) và nitrosamine và nicotine (chất gây nghiện) trong thuốc lá làm nóng và so sánh nồng độ của chúng trong thuốc lá đốt cháy thông thường. Kết quả cho thấy nồng độ nicotine trong khí hơi của HTP tương đương với thuốc lá thông thường. Tuy nhiên, nồng độ nitrosamine (một trong những chất gây ung thư đặc trưng đối với những người hút thuốc lá điếu) của HTP chỉ bằng 1/5 và nồng độ CO chỉ bằng 1/100 so với thuốc lá thông thường.Trước đó, Ủy ban Tư vấn khoa học về Độc học (COT) của Anh năm 2017 cũng công bố đánh giá về thuốc lá làm nóng và kết luận rằng dù vẫn gây hại cho sức khoẻ nhưng sản phẩm giảm phơi nhiễm với các chất gây hại hơn thuốc lá thông thường.

Các tác giả kết luận rằng "nồng độ các chất độc trong khí hơi của thuốc lá làm nóng thấp hơn nhiều so với thuốc lá đốt cháy thông thường". Tuy nhiên, dù nồng độ thấp nhưng những chất độc này không hoàn toàn được loại bỏ khỏi khí hơi của thuốc lá làm nóng.

Mức độ giảm tác hại của những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới?

Theo tiến sĩ Reiner Wittkowski, phó giám đốc Viện Đánh giá Nguy cơ Liên bang Đức (BfR), các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng, được khoa học đánh giá giảm thiểu tác hại với người dùng. Điều này tạo ra sự quan tâm của nhiều tổ chức y tế và đặt ra nhu cầu kiểm chứng, đối chiếu các kết quả khoa học trong việc đánh giá về mối liên hệ giữa sản phẩm và sức khỏe.

Tại Đức, nghiên cứu hồi tháng 5/2018 với sự tham gia của BfR, cho thấy thuốc lá làm nóng tạo ra ít hơn đáng kể các chất gây hại, như các chất gây ung thư, cụ thể là giảm 80-95% aldehyde và 97-99% các hợp chất dễ bay hơi. Tuy nhiên, sản phẩm này không phải hoàn toàn vô hại đối với người sử dụng. BfR là một tổ chức khoa học độc lập thuộc Bộ Nông nghiệp và Thực phẩm Liên bang Đức, tư vấn cho chính phủ về vấn đề an toàn của các thực phẩm, hóa chất và sản phẩm.

Viện Sức khỏe cộng đồng và Môi trường quốc gia Hà Lan (RIVM) cùng năm 2018 cũng cho biết, số lượng chất tồn tại trong không khí mà con người hít vào khi dùng thuốc lá làm nóng thấp hơn. Tuy nhiên, chưa chứng minh được cụ thể về mức độ giảm nguy cơ của sản phẩm đối với sức khỏe. Do vậy, các tác động đến sức khỏe của việc phơi nhiễm với những chất có trong thuốc lá làm nóng vẫn đang còn nghiên cứu.

FDA Mỹ đánh giá về độc tính cũng cho thấy, khí hơi từ thuốc lá làm nóng chứa nồng độ chất gây ung thư và các chất hoá học có khả năng gây tổn hại cho hệ hô hấp và hệ sinh sản thấp hơn đáng kể so với khói thuốc lá thông thường. Ông Scott Gottlieb, cựu ủy viên FDA, cho biết các sản phẩm thay thế chứa nicotine có thể là một sự lựa chọn cho những người lựa chọn tiếp tục hút thuốc. Theo ông, FDA tin rằng các sản phẩm chứa nicotine đều tồn tại rủi ro ở những mức độ khác nhau.

Vào tháng 7/2020, FDA đã thẩm định và cho phép sản phẩm thuốc lá làm nóng đầu tiên được kinh doanh với chỉ định là sản phẩm giảm thiểu phơi nhiễm với các chất gây hại và có tiềm năng gây hại lên cơ thể so với thuốc lá điếu.

Các nghiên cứu từ ngành công nghiệp thuốc lá và từ một số tổ chức chính phủ của Đức, Hà Lan, Anh, khẳng định hàm lượng các chất độc hại trong khí sản sinh từ thuốc lá làm nóng thấp hơn so với khói của thuốc lá điếu thông thường.Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo tất cả các loại thuốc lá đều độc hại, bao gồm cả thuốc lá làm nóng. WHO khẳng định rằng việc giảm phơi nhiễm với các hóa chất có hại trong HTP không làm cho sản phẩm trở nên vô hại, cũng không làm giảm nguy cơ đối với sức khỏe con người. Tuy nhiên trong báo cáo của WHO cũng ghi nhận rằng đánh giá tổng quan từ các nghiên cứu đã công bố cho thấy, hàm lượng các chất độc hại được phân tích trong khí hơi của thuốc lá làm nóng, thấp hơn ít nhất 62% và các hạt chất rắn (PM) thấp hơn 75% so với khói của thuốc lá điếu thông thường.

Hiện WHO vẫn đang kêu gọi cai thuốc lá là biện pháp tốt nhất đối với người hút thuốc. Còn với những sản phẩm thuốc lá làm nóng, WHO kêu gọi chính phủ các nước cần kiểm soát, sản phẩm phải tuân thủ các biện pháp chính sách và quy định áp dụng cho tất cả các sản phẩm thuốc lá khác, phù hợp với Công ước Khung về Phòng chống tác hại thuốc lá (FCTC).

Anh Ngọc