Cảnh giới đời người: Được vẫn dửng dưng, mất vẫn ung dung

Cảnh  giới  đời  người:

 Được  vẫn  dửng  dưng,  mất  vẫn  ung  dung

An Hòa•Thứ Hai, 31/08/2020 • trithucvn.org

(Tranh minh họa qua Pinterest)

Con người sống nơi thế gian, nội tâm thường bị danh lợi chi phối, có lợi mới vui, mất mát thì buồn phiền đau khổ. Nhưng “có được tất có mất” là chân lý của thế gian, vì thế cùng với vui vẻ khi được, con người cũng cần học cách chấp nhận khi mất. Trong cuộc đời, nếu một người có thể làm được “Được vẫn dửng dưng, mất vẫn ung dung” thì đã đạt tới cảnh giới tinh thần hết sức cao thượng rồi. Trưởng Tôn hoàng hậu là một người như vậy.

Cuộc đời con người qua đi thật không khác gì một vở kịch. Khi quay đầu ngoảnh nhìn lại, người ta mới thấy thành bại chỉ là hư ảo, công danh lợi lộc cũng thành mây thành khói. Cho dù là đế vương, tể tướng hay kẻ bần cùng, dù là anh hùng hay kẻ nhu nhược, cuối cùng cũng chỉ là một nắm đất mà thôi. Ngay cả những dấu tích hào hùng nhất cuối cùng cũng trở thành tro bụi trong dòng sông lịch sử.

Có câu nói chí lý như thế này: “Được vẫn dửng dưng, mất vẫn ung dung”. Cảnh giới tinh thần của nó khiến người ta không khỏi nhớ đến một nhân vật lịch sử là Trưởng Tôn hoàng hậu, Hoàng hậu duy nhất của Hoàng đế Đường Thái Tông. Nếu như Đường Thái Tông được tôn vinh là vị Hoàng đế mẫu mực nhất trong lịch sử Trung Hoa, thì Trưởng Tôn hoàng hậu cũng được mệnh danh là “Thiên cổ Hiền hậu”.

 “Cựu Đường thư” ghi chép rằng, năm Trinh Quán thứ 8, Trưởng Tôn hoàng hậu lâm trọng bệnh, Thái tử Lý Thừa Càn trong lúc chăm sóc thân mẫu đã thưa: “Hiện đã dùng đủ mọi cách nhưng bệnh tình của người vẫn chưa có chuyển biến gì. Giờ xin người cho con bẩm tấu Hoàng thượng đặc xá tù nhân, phổ độ để cầu đạo, mong rằng cách làm này có thể tăng thêm phúc thọ cho người”.

Hoàng hậu nghe thấy thế liền trả lời: “Sống chết có mệnh, sức người không thể thay đổi được. Đặc xá là đại sự quốc gia, sao có thể vì một người đàn bà như ta mà làm loạn phép tắc thiên hạ được?”

Thái tử không dám tấu xin Hoàng thượng, mà chỉ kể lại với tể tướng Phòng Huyền Linh. Nhưng tể tướng Phòng Huyền Linh lại đem chuyện này kể lại với Hoàng đế Đường Thái Tông. Hoàng đế Đường Thái Tông cùng các bề tôi ai nấy đều cảm động. Các quan đại thần trong triều đình đều thỉnh cầu đặc xá.

Đường Thái Tông vốn định nghe theo, nhưng khi Trưởng Tôn hoàng hậu biết việc ấy đã cực lực phản đối, cuối cùng Hoàng đế Đường Thái Tông đành từ bỏ ý định.

Trưởng Tôn hoàng hậu điềm nhiên đối diện với cảnh giới sinh tử cuộc đời, quyết không vì chuyện riêng mà thay đổi pháp luật xã tắc, quả thật là khiến người ta cảm phục.

Khi bệnh tình nguy kịch, Trưởng Tôn hoàng hậu đã nói lời từ biệt Hoàng đế Đường Thái Tông. Khi đó tể tướng Phòng Huyền Linh vì bị Hoàng đế quở trách đã trở về nhà. Hoàng hậu nói:

“Phòng Huyền Linh theo hầu Bệ hạ thời gian dài nhất, cẩn thận nhất, là vị tướng tài mưu kế không ai đoán được và luôn kín đáo, mọi việc đều biết dự tính trước mà không để lộ, vì thế mong Bệ hạ đừng bỏ ông ấy.

Tổ tiên thần thiếp may mắn được kết thông gia cùng Bệ hạ. Họ sẽ không vì đạo đức mà từ bỏ vinh quang, sau này dễ có lúc gặp nguy hiểm. Muốn bảo toàn họ thì xin đừng xếp cho họ những vị trí quan trọng. Chỉ cần để họ lấy thân phận bên ngoại mà thừa hành, yết kiến triều đình, như thế là may mắn cho họ rồi.

Thiếp khi còn sống không có ích gì cho triều đình, giờ chết cũng không cần an táng long trọng. Thiếp xin chỉ an táng âm thầm, đừng cho ai biết. Từ xưa, các bậc thánh hiền đều xem trọng việc mai táng giản tiện, chỉ có thời loạn vô đạo mới xây lăng tẩm to lớn, hao tổn sức người vô ích, bị những người hiểu biết chê cười. Thiếp thỉnh cầu hãy chôn thiếp núp vào núi, không cần xây mộ, không cần quan tài, những đồ thiết yếu chỉ dùng ngói gỗ, ma chay thật giản tiện.

Thần thiếp hy vọng Hoàng thượng sẽ tiếp tục lắng nghe người hiền, xa lánh kẻ tiểu nhân, nhận những lời cương trực thẳng thắn, tránh những lời xu nịnh đê tiện. Nếu được như thế, thần thiếp có đến suối vàng cũng mãn nguyện. Và cuối cùng, đừng gọi các con đến gặp thần thiếp vào lúc này, thấy chúng khóc lóc, thần thiếp chỉ càng thấy thương tâm mà thôi.”

Năm Trinh Quán thứ 10, Trưởng Tôn hoàng hậu qua đời tại điện Lập Chính, lúc vừa mới 36 tuổi. Cung nữ trong cung dâng Hoàng đế Đường Thái Tông một cuốn sách tên “Nữ tắc” do Hoàng hậu biên soạn và nói: “Hoàng hậu khi còn sống đã sưu tập những câu chuyện về nữ nhân tham gia việc triều chính trong lịch sử rồi soạn thành sách này, vì người cảm thấy viết chưa được chặt chẽ nên chưa dám trình dâng. Không ngờ Hoàng hậu chưa kịp sửa xong thì…”

Theo sử sách ghi lại, Hoàng đế Đường Thái Tông khi mở sách ra xem đã không kìm được mà bật khóc nghẹn ngào, tiếng khóc vô cùng bi thương. Hoàng đế Đường Thái Tông tay cầm sách “Nữ tắc” nói với các cận thần: “Sách này của Hoàng hậu có thể lưu lại làm mô phạm cho muôn đời!”

Hoàng đế Đường Thái Tông còn nói, mình không phải không biết đây là mệnh trời, đau thương cũng không làm được gì. Nhưng từ nay về sau vào cung điện không còn nghe được những lời khuyên nhủ của Hoàng hậu, cũng có nghĩa là đã mất đi một người phụ tá xuất sắc, chính là vô cùng đau xót.

Trưởng Tôn hoàng hậu trong suốt thời gian ở ngôi cao không bao giờ xa hoa lãng phí, lại rất khiêm tốn và hòa nhã. Ở trong nội cung, bà khuyên nhủ Đường Thái Tông thả cung nữ, cố gắng bênh vực cho người hầu bị Hoàng đế tức giận, thăm hỏi cung nhân đau ốm… Về công việc triều đình, bà hiếm khi can dự, nhưng biết bảo vệ những trung thần ngay thẳng, biết ngăn ngừa việc phong thưởng đối với người bên họ ngoại.

Con người khi sinh ra cũng giống như vạn vật tự nhiên, vốn là yên bình, trăng thanh gió mát. Nhưng con người trong suốt cuộc đời, không ít cá nhân vì quan niệm ích kỷ, vì để được nhiều lợi hơn nên đã tranh giành, hủy diệt lẫn nhau. Tâm thái của con người quyết định hành vi, còn hành vi quyết định hướng đi của cuộc đời. Tâm hồn tự tại, tấm lòng rộng rãi và khí chất thoát tục sẽ khiến cuộc sống đáng quý. Sự thành tín và uy đức của con người bắt nguồn từ phẩm đức cao thượng biết hy sinh cá nhân vì đại cuộc. Phải tu tâm dưỡng tính mới có thể đạt được cảnh giới như thế.

“Được vẫn dửng dưng, mất vẫn ung dung”, câu nói này thoạt nghe có vẻ như nhẹ tựa lông hồng, nhưng làm được nói thì lại cần đức hạnh và chính khí nặng tựa ngàn cân.

Lợi ích vật chất trong cuộc đời rồi cũng qua đi như mây khói, giành được cũng không đáng để vui, mất đi cũng không cần xót xa đến mức tinh thần sa sút, chán nản thất vọng. Tấm lòng độ lượng, quên mình sẽ luôn được tạc đá ghi vàng, phẩm đức cao thượng và tinh thần kiên trung bất khuất sẽ lưu danh muôn đời, người người ngưỡng mộ.

 

An Hòa biên tập