Sỏi thận - bệnh thường gặp của người Việt
Chủ
nhật, 23/8/2020-vnexpress.net
Bác
sĩ nội soi tán sỏi thận qua da tại Bệnh viện Bình Dân. Ảnh: Trần Nhung.
2-12% người Việt mắc sỏi
tiết niệu, trong đó sỏi thận chiếm đến 40%, khiến Việt Nam nằm trong nhóm
"vùng sỏi thế giới".
Phó giáo sư Vũ Lê Chuyên,
Chủ tịch Hội Tiết Niệu - Thận học Việt Nam, cho biết thông tin trên, ngày 22/8.
Sỏi tiết niệu có thể gặp ở bất kỳ vị trí nào trong đường tiểu như thận, niệu quản,
bàng quang và niệu đạo nam giới. Niệu đạo nữ rất ngắn nên không tạo sỏi. Đây là
những tinh thể rắn hình thành từ các khoáng chất trong nước tiểu, bàng quang,
thận, niệu đạo.
Nguy cơ mắc sỏi tiết niệu
nói chung phụ thuộc vào các yếu tố như địa lý, khí hậu, chủng tộc, chế độ ăn uống
và di truyền. Khí hậu nhiệt đới nóng ẩm góp phần làm tăng tỷ lệ sỏi niệu tại Việt
Nam, trong vùng có tỷ lệ mắc bệnh sỏi tiết niệu cao, gọi là "vùng sỏi thế
giới".
Sỏi thận thường gặp nhất,
có thể gây đau quặn bụng, thận ứ nước, tiểu rắt, buốt... Các viên sỏi, còn gọi
là sạn, thường nhiều kích cỡ, số lượng ít hay nhiều tùy cá thể, có người mắc
hàng trăm viên sỏi thận.
Bệnh có thể gặp ở nhiều lứa
tuổi và các giới tính.
Kỹ thuật điều trị sỏi thận
hiện nay có nhiều tiến bộ. Theo phó giáo sư Chuyên, với sỏi thận kích thước nhỏ,
người bệnh có thể điều trị bằng cách uống nước nhiều và dùng thuốc tan sỏi hoặc
tống xuất sỏi. Với sỏi thận có kích thước lớn, không thể điều trị bằng nội
khoa, cần đến các phương pháp như tán sỏi ngoài cơ thể, tán sỏi thận qua da, phẫu
thuật nội soi hay mổ mở.
Các hướng dẫn mới nhất về
điều trị sỏi thận từ các Hội Tiết niệu Mỹ, châu Âu hiện không còn đề cập vai
trò mổ mở, thay vào đó là phương pháp tán sỏi thận qua da với nhiều ưu điểm.
Phương pháp này đang được áp dụng tại nhiều nơi trên thế giới và tại các bệnh
viện chuyên điều trị sỏi thận ở Việt Nam.
"Trong phẫu thuật
tán sỏi thận qua da, bác sĩ tạo ra một đường hầm tiếp cận viên sỏi từ ngoài da
tại vùng hông lưng", phó giáo sư Chuyên phân tích. Đường hầm có kích thước
khoảng một cm nên vết rạch da rất nhỏ. Bác sĩ sẽ đưa thiết bị vào qua đường hầm
này để tán vỡ vụn sỏi và lấy các mảnh nhỏ ra ngoài.
Nếu mổ mở, người bệnh phải
chịu một đường mổ dài khoảng 15 cm ở vùng hông lưng. Vết mổ cắt đứt cơ vùng
hông lưng, tổn thương thần kinh, xương sườn số 12 và mô xung quanh thận. Trong
mổ mở, các lớp cân, cơ dùng dao điện để cắt đốt, bể thận hoặc kèm chủ mô thận
được xẻ ra để lấy sỏi.
Bác sĩ nội soi tán sỏi thận
qua da tại Bệnh viện Bình Dân. Ảnh: Trần Nhung.
Tổn thương sau mổ mở là
khá lớn, đòi hỏi thời gian sau phẫu thuật kéo dài, lâu hồi phục và mức độ đau sau
mổ nhiều. Sau phẫu thuật, vùng quanh thận đã xâm lấn sẽ hình thành mô xơ dính.
Người bệnh có sỏi tái phát thì việc tiếp cận trong những lần sau khó khăn, tăng
nguy cơ tổn thương như chảy máu, nhiễm trùng, phạm vào ruột, thoát vị vết mổ...
Phó giáo sư Chuyên đánh
giá, lấy sỏi qua da thể hiện vai trò quan trọng trong điều trị các trường hợp sỏi
thận tái phát. Kỹ thuật tạo đường hầm trực tiếp đến sỏi sẽ giúp giảm cảm giác
đau do vết mổ ở các lần can thiệp sỏi tiếp theo.
Ưu điểm của kỹ thuật lấy
sỏi qua da so với mổ mở là người bệnh được điều trị ít xâm hại, bảo tồn chức
năng thận, phục hồi nhanh sau mổ và thời gian nằm viện ngắn. Phương pháp này có
thể áp dụng cho cả các trường hợp sỏi lớn hoặc thất bại với điều trị nội khoa
hoặc tán sỏi ngoài cơ thể.
Tuy nhiên, kỹ thuật này
có một số biến chứng. Hướng dẫn điều trị sỏi niệu của Hội Tiết niệu châu Âu năm
2018 đề cập một tỷ lệ nhỏ các biến chứng gồm sốt, tràn khí, tràn máu, tổn
thương phổi, nhiễm trùng huyết, tổn thương nội tạng, thuyên tắc mạch, rò nước
tiểu, tử vong.
Sách Campbell-Walsh-Wein
Urology phiên bản năm 2020, được xem là sách giáo khoa "gối đầu giường"
của các bác sĩ tiết niệu thế giới, nêu: "Ngay cả đối với bác sĩ tiết niệu
có kinh nghiệm nhất, các biến chứng có thể xảy ra sau phẫu thuật lấy sỏi qua
da, với các biến chứng lớn 7% và các biến chứng nhỏ có thể đến 25%". Tuy
nhiên tất cả những biến chứng này đều có tỷ lệ thấp hơn mổ mở.
Tỷ lệ sạch sỏi của tán sỏi
thận qua da lên đến 90%, tùy mức độ kinh nghiệm của bác sĩ, đặc tính của sỏi và
thiết bị được sử dụng. Các nguyên nhân chính dẫn đến thất bại trong tán sạch sỏi
là không tiếp cận được các đài thận chứa các viên sỏi, hình ảnh phẫu trường khó
quan sát rõ do máu che mờ, kỹ thuật và thành phần sỏi.
Lê Phương
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét