CON NGƯỜI CÓ THƯC SỰ ĐƯỢC TỰ DO VỀ MẶT THIÊNG LIÊNG KHÔNG?

CON  NGƯỜI  CÓ  THƯC  SỰ  ĐƯỢC  TỰ  DO 

 VỀ  MẶT  THIÊNG  LIÊNG  KHÔNG?

Hỏi:  xin cha giải thích giúp: người ta có thực sự được tự do trong việc chọn lựa sống theo Chúa hay khước từ Chúa để sống theo ý riêng mình?

Trả lời:

Tôi đã hơn một lần nói rõ là con người có ý muốn tự do (free will) để hoặc chọn  sống theo đường lối của Thiên Chúa để được chúc phúc, và  nhất là được cứu độ để vào Nước Trời, nhờ công nghiệp cứu chuộc vô giá của Chúa Giê su-Kitô., hay phải xa Chúa đời đời trong nơi goị là hỏa ngục.

Thật vậy, vấn đề tự do của con người được đặt ra vì có liên quan mật thiết đến sự  thưởng phạt của Thiên Chúa dành riêng cho mỗi người trong ngày sau hết của một đời người hay trong ngày cánh chung của toàn thể nhân loại, tức ngày tận thế.

Nghĩa là, việc  thưởng phạt của Thiên Chúa chỉ  đặt riêng cho  con người là tạo vật có lý trí và ý muốn tự do, khác biệt với loài vật chỉ có bản năng sinh tồn mà thôi.

Vậy căn cứ vào đâu để quả quyết rằng con người có ý muốn tự do mà Thiên Chúa đã ban tặng và hoàn toàn tôn trọng cho con người xử dụng bao lâu còn sống trên trần thế này?  

Đúng thế, Thiên Chúa đã tạo dựng con người với hai đặc tính cá biết khác với mọi loài thụ tạo khác. Đó là có trí hiểu biết và ý muốn tự do ( Intelligence and free will) mà Thiên Chúa chỉ ban riêng cho con người. Nhờ trí khôn hiểu biết, con người khám phá ra Thiên Chúa qua công trình sáng tạo vụ trụ hữu hình và đặc biết là tạo dựng con người là loài “linh ư vạn vật”. Nhờ quà tặng ý muốn tự do, Thiên Chúa tôn trọng cho con người được tự do chọn lựa sống theo lý trí, theo đường ngay lẽ phải hay theo đường nẻo gian tà bất chính. Nói khác đi, khi đã nhận biết có Thiên Chúa thì con người có muốn sống theo đường lối của Chúa hay khước từ Chúa  để sống theo ý muốn của riêng mình trong suốt đời sống trên trần gian này.

Để trả lời cho câu hỏi trên, Kinh Thánh tân và cựu ước cho ta những bằng chứng cụ thể về tự do của con người như sau:

Trước hế, Sách Sáng Thế, cho ta biết, khi Thiên Chúa muốn thử thách tự do vâng phục của Adam và Eva, nên Người đã phán bảo họ như sau :

   “Hết mọi trái cây trong vườn, ngươi cứ ăn, nhưng trái cây của cây cho biết điều thiện điều ác thì ngươi không được ăn; vì ngày nào ngươi ăn, ngươi sẽ phải chết.”( St 2:16-17).

Kết quả cho thấy là hai ông bà đã tự do chọn không vâng phục Thiên Chúa khi họ ăn trái cấm theo lời dụ dỗ của con Rắn. Phải nói họ tự do chọn lựa không vâng phục Thiên Chúa nên họ đã chịu hậu quả trước tiên là “m ắt hai người mở ra và họ thấy mình trần truồng, họ mới kết lá và làm khố che thân.” (St 3:7)

Nhận biết mình trần truồng là hậu quả nhãn tiền sau khi đã đánh mất “sự ngây thơ, công chính ban đầu (original innocence and justice)”. một tình trạng ơn phúc giúp cho Adam và Eva  có thể đứng vững trước mọi cám dỗ của xác thịt và ma quỉ. Nhưng họ đã tự đánh mất ơn phúc đó khi sa ngã vì đã sử dụng “ ý muốn tự do =( free will) chứ không vì bản chất yếu đuối do hậu quả của tội nguyên tổ như con người chúng ta ngày nay.

Chính vì Eva đã sử dụng ý muốn tự do khi nghe  lời dụ dỗ của con rắn để ăn trái cấm và đưa lại cho Adam ăn khiến hai người bị đuổi khỏi vườn địa đàng và chịu hậu quả của sự bất phục tùng Thiên Chúa là phải chết về mặt thiêng liêng vì mất tình thân với Chúa.

Ngược lại, khi Thiên Chúa thử thách lòng tin yêu của Abraham bằng cách đòi ông hy sinh con một của mình là  I-xa-ác, ông đã xử dụng ý muốn tự do để quyết định tuân theo ý muốn của Thiên Chúa  khi dẫn con lên núi và định giết nó làm lễ toàn thiêu dâng lên Thiên Chúa. Nhưng Chúa đã kịp thời sai Sứ thần can thiệp để cứu mạng sống của I-xa-ác vì đã thấy lòng tin yêu của Abraham. Chính vì ông đã tự do chọn lựa vâng theo thánh ý Chúa, nên Chúa đã phán bảo ông như sau:

   “Ta lấy danh Ta mà thề: bởi vì ngươi đã làm điều đó, đã không tiếc con của ngươi, con một của ngươi, nên Ta sẽ thi ân giáng phúc cho ngươi, sẽ làm cho dòng dõi ngươi  đông nhiều như sao trên bầu trời, như cát ngoài bãi biển...chính bởi  vì ngươi đã vâng lời Ta.” (St 22: 15-18)

Như thể đủ cho thấy là ngay từ đầu Thiên Chúa đã cho con người có tự do thực sự để vâng nghe lời Người như Abraham hay bất tuân như Adam và Eva khiến cho toàn thể nhân loại phải chịu chung hậu quả của sự chọn lựa sai trái của hai người.

Nếu con người không có tự do lựa chọn và chỉ biết làm theo mệnh lệnh như những người máy Robbots thì Thiên Chúa đã không nói trước cho Adam và Eva biết về hậu quả mà họ sẽ phải lãnh nhận nếu họ ăn trái cấm.

Vì cho họ có tự do lựa chọn nên Thiên Chúa đành để cho hai người phải chịu hậu quả của sự bất tuân là mất tình thân với Chúa và di hại đến toàn thể nhân loại cho đến ngày nay.

Mặt khác, cũng vì Thiên Chúa cho con người có tự do và tôn trọng cho con người sử dụng tự do đó mà Thiên Chúa đã ban những Giới Răn của Người cho dân Do Thái trước tiên và cho toàn thể nhân loại ngày nay-nói chung- được tự do tuân giữ để được chúc phúc hay tự do bất tuân để bị luận phạt như ông Môsê đã nói với dân Do Thái xưa kia như sau:

“Anh em hãy lo thực hành như ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh em đã truyền cho anh em. Không đi trệch bên phải bên trái.  Anh em hãy đi đúng con đường mà ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh em đã truyền cho anh em để anh em được sống, được hạnh phúc và được sống lâu trên mặt đất mà anh em đã được chiếm hữu.” (Đnl 5: 32-33)

Như thể cho thấy rõ là nếu con người sử dụng ý muốn tự do của mình để  tuân giữ những giới răn của Thiên Chúa thì sẽ được chúc phúc ngay trong cuộc sống ở trần gian này trước khi được vui hưởng Thánh Nhan Chúa  mai  sau trên Nước Trời.

Cũng trong mục đich hướng dẫn con người biết khôn ngoan chọn lựa khi sống trên đời này mà tác giả sách Huấn Ca ( Sirach) đã được linh ứng (inspired) để đưa ra những lời khuyên nhủ như sau :

      “Từ nguyên thủy, chính Chúa đã làm nên con người

                  Và để nó tự quyết định lấy

        “Nếu con muốn thì hãy giữ các điều răn

               mà trung tín làm đẹp ý Người

         Trước mặt con, Người đã đặt lửa và nước

          Con muốn gì, hãy đưa tay ra mà lấy

         Trước mặt con người là cửa sinh cửa tử

             Ai thích gì sẽ được cái đó…”  (Hc 15: 14-17)

Lời khuyên trên cho ta thấy rõ là con người có tự do để làm điều lành và tránh điều dữ, điều trái với lương tâm, một cơ năng mà Thiên Chúa chỉ  ban riêng cho con ngươi để nhờ đó con người ở khắp nơi và thuộc mọi chủng tộc ngôn ngữ biết phân biện giữa sự thiện và sự dữ để chọn lựa trong cuộc  sống trên trần gian này.

Đó cũng là lý do tại sao Chúa Giê su đã nói với các môn đệ xưa:

 “Không phải bất cứ ai thưa với Thầy: Lậy Chúa! lậy Chúa”!  là được vào Nước Trời cả đâu. Nhưng chỉ ai thi hành ý muốn của Cha Thầy là Đấng ngự trên trời, mới được vào mà thôi.” Mt 7: 21)

Thi hành ý muốn của Cha trên Trời có nghĩa là xử dụng ý muốn tự do, tự do để chọn sống theo ý muốn của Cha trên trời, sồng theo đường lối của Người là đường dẫn đến sự sống muôn đời; thay ví sống theo thế gian, chiều theo những đòi hỏi bất chánh của xác thịt  để làm những sự dữ như giết người, giết thai nhi, hận thù, khủng bố, tôn thờ tiền của, buôn bán thân xác của phụ nữ và trẻ em cho kỹ nghệ mãi dâm và ấu dâm rất khốn nạn và tội lỗi như thực trạng sống của biết bao người trong thế giới tục hóa ngày nay.  

Đó là lý do phải có Thiên Đàng để dành cho những người tự do sống theo đường lối của Chúa và phải có hỏa ngục để dành cho những kẻ khước từ Chúa để làm những sự dữ sự tội điều gian ác , tội lỗi dẫn đến sự chết của linh hồn vì phải xa lìa Chúa trong nơi gọi là “ hỏa ngục”. Thiên Chúa không muốn phạt ai trong nơi đáng sợ này vì “Người muốn cho mọi người được cứu độ và nhận biết chân lý” (1 Tm 2 :4) ).

Nhưng vì con người có tự do để chọn lựa sống theo thánh ý Chúa hay quay lưng lại với Người nên những ai đã và  đang chối bỏ Thiên Chúa bằng chính đời sống của mình từ trong tư tưởng  ra ngoài hành động thì chắc chắn đã tự chọn cho mình chỗ ở cuối cùng là hậu quả tất nhiên của ý muốn tự do (free will). Nói khác đi, nếu ai muốn dùng tự do của mình để theo đuổi một mục tiêu nào thì sẽ phải trả giá cho sự chọn lựa đó như Thánh Phaolô đã dạy sau đây:

“Anh em không biết sao? Khi đem thân làm nô lệ để vâng phục ai thì anh em là nô lệ của người mà anh em vâng phụ; hoặc làm nô lệ tội lỗi thì sẽ phải chết, hoặc làm nô lệ phục vụ Thiên Chúa  thì sẽ được nên công chính.” (Rm 6: 16)

Tuy nhiên, cũng cần nói thêm ở đây một lần nữa là mặc dù con người có tự do để quyết định làm điều lành tránh điều gian ác, điều tội lỗi, nhưng tự do ấy cũng bị hạn chế vì bản chất yếu đuối nơi con người do hậu quả của tội nguyên tổ. Nghĩa là, con người luôn bị dằng co giữa tiếng nói của lương tâm, của lý trí và những khuynh hướng hay thế lực nghiềng chiều về đường xấu, đường tội lỗi vẫn hoạt động song song và mạnh mễ bên cạnh lương tâm và lý trí.  Đó chính là tình trạng “mâu thuẫn” mà con người luôn phải tranh đấu trong nội tâm để có thể sống theo sự dướng dẫn của lý trí và lương tâm để biết dùng tự do của mình cách chính đáng, hữu ích.

Thánh Phaolô cũng đã trải qua kinh nghiệm “khó khăn nội tâm” đó nên ngài đã phải thú nhận như sau:

  “Sự thiện tôi muốn thì tôi không làm, nhưng sự ác tôi không muốn thì tôi lại cứ làm. Nếu tôi cứ làm điều tôi không muốn, thì không còn phải là chính tôi làm điều đó nhưng là tội vẫn còn trong tôi.” (Rm.7: 19-20)

Chính vì những khó khăn nội tại như vậy , kèm thêm sự cám dỗ mãnh liết của ma quỉ “ kẻ thù của anh em như sư tử gầm thét rảo quanh tìm mồi cắn xé” ( 1 Pr 5:8), như Thánh Phêrô đã dạy,  nên cho được đứng vững để tự do bước đi theo Chúa Kitô là Đường, là sự Thật và là sự Sống( cf.Ga 14:6) chúng ta khẩn thiết phải cần ơn Chúa để có thể can đảm chọn lựa những gì hữu ích cho phần rỗi của mình , vì “ không có Thầy, anh em chẳng làm gì được.” (Ga 15: 5). Nghĩa là với ơn Chúa giúp sức cộng thêm thiện chí đóng góp của cá nhân thì con người sẽ thắng vượt mọi trở ngại và biết sống cách đẹp lòng Chúa để được cứu rỗi như lòng Chúa mong muốn; vì Người là Cha nhân lành đầy lòng thương xót và luôn sẵn lòng ban ơn cần thiết cho những ai muốn sống theo đường lối của Người để đi vào cõi sống hạnh phúc muôn đời mai sau trên Nước Trời.

Nhưng cho được cứu rỗi nhờ công nghiệp vô giá của Chúa Kitô, chúng ta cần tỏ thiện chí muốn dùng tự do để cộng tác với ơn Chúa trong quyết tâm từ bỏ tội lỗi, xa tránh những lối sống của “văn hóa sự chết” đang lan tràn ở khắp nơi trên thế giới ngày nay. Nếu không có thiện chí và quyết tâm này thì Chúa không thể cứu ai được, vì Người phải tôn trọng tự do của con người: tự do đi đường sai trái gian tà  hay  tự do đi theo Chúa  dẫn đến sự sống và  hạnh phúc bất diệt trên cói  vĩnh hằng.

Tóm lại, bằng chứng Kinh thánh nêu trên đủ  cho ta biết con người có tự do thật sự để yêu mến và tôn thờ Thiên Chúa trên hết mọi sự, hay tự do  khước từ Người , dủng dưng lời Chúa mời gọi vào tham dự Bàn Tiệc Nước Trời đã dọn sẵn cho những ai muốn hưởng niềm vui bất tận là chính Thiên Chúa, Đấng đã tạo dựng và cứu chuộc con người nhờ Chúa Kitô.

Ước mong những giải đáp trên thỏa mãn câu hỏi đặt ra.

LM Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn